Η Rachel Reeves, η υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας, παρουσιάζει τον δεύτερο ετήσιο προϋπολογισμό της στο Κοινοβούλιο σήμερα, για το 2026, όπου προβλέπονται συνολικές αυξήσεις φόρων περίπου κατά 30 δισ. ευρώ.
Στην ουσία επιβεβαιώθηκαν οι προβλέψεις που είχαν ήδη διαρρεύσει νωρίτερα και ανέφεραν σημαντικές επιβαρύνσεις σε πολλούς τομείς και ειδικά σε ακριβές κατοικίες.
Και φυσικά αντιμετωπίζει επικριτές που λένε ότι από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντα της κορυφαίας οικονομικής αξιωματούχου πέρυσι, δεν κατάφερε να επιταχύνει την ανάπτυξη και έχει γίνει υπερβολικά δεσμευμένη σε αυστηρούς κανόνες περί χρέους και ελλειμμάτων.
Η ανακοίνωση του κυβερνητικού σχεδίου για φόρους και δαπάνες είναι μεγάλο γεγονός στο πολιτικό ημερολόγιο, και η φετινή συζήτηση είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για τη Reeves και τον πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ. Παρά τη μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία των Εργατικών, οι δημοσκοπικές επιδόσεις τους έχουν πέσει σε ιστορικά χαμηλά.
Η Reeves αναμένεται να ανακοινώσει μια σειρά αυξήσεων φόρων μαζί με ορισμένες περικοπές δαπανών και μέτρα που στοχεύουν στην ανακούφιση του υψηλού κόστους ζωής. Θα καθοδηγηθεί από τις αρχές της «δικαιοσύνης και της ευκαιρίας», όπως δήλωσε.
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, η Reeves είχε προειδοποιήσει ότι ο προϋπολογισμός θα είναι «δύσκολος». «Οι οικονομικές συνθήκες έχουν επιδεινωθεί σε σχέση με πέρυσι», είπε.
Γιατί αυτός ο προϋπολογισμός είναι σημαντικός
Η υπουργός έχει κατηγορήσει το διεθνές οικονομικό περιβάλλον για τις δύσκολες αποφάσεις που πρέπει να πάρει, αναφέροντας την αναταραχή που προκάλεσαν οι δασμοί του Προέδρου Τραμπ και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Αλλά οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι δεν έχει κάνει αρκετά για να θωρακίσει τα δημόσια οικονομικά από εξωτερικά σοκ.
Στον πρώτο προϋπολογισμό της, η Reeves αύξησε τους φόρους κατά περίπου 40 δισεκατομμύρια λίρες (53 δισ. ευρώ), αύξησε τις δαπάνες για δημόσιες υπηρεσίες και ενίσχυσε τις επενδύσεις κατά 100 δισ. λίρες σε ορίζοντα πενταετίας. Ήταν «μία από τις μεγαλύτερες αυξήσεις σε δαπάνες, φόρους και δανεισμό στην ιστορία», είχε πει τότε ο Richard Hughes, επικεφαλής του ανεξάρτητου Οffice for Budget Responsibility.
«Αυτός δεν είναι προϋπολογισμός που θα θέλαμε να επαναλάβουμε», είχε δηλώσει η Reeves.
Όμως η υπουργός άφησε ένα περιθώριο ασφαλείας μικρότερο των 10 δισεκατομμυρίων λιρών ως «μαξιλάρι» για τους δημοσιονομικούς κανόνες της, που απαιτούν μείωση του χρέους. Το περιθώριο αυτό εξαφανίστηκε τον περασμένο χρόνο και μπορεί να περιοριστεί ακόμα περισσότερο αν ο δημοσιονομικός φορέας μειώσει τις προβλέψεις για την παραγωγικότητα. Αυτό θα σήμαινε πιο αργή ανάπτυξη, λιγότερα φορολογικά έσοδα και μεγαλύτερη δυσκολία στη μείωση του χρέους.
Έτσι, η Reeves θα χρειαστεί να επιστρέψει στο Κοινοβούλιο με ένα ακόμη πακέτο αυξήσεων φόρων που υπολογίζεται στα 30 δισ. ευρώ για το 2026.
Ποιες είναι οι σημαντικότερες αναμενόμενες αλλαγές
Η κυβέρνηση έχει εγκαταλείψει, σύμφωνα με πληροφορίες, τα σχέδιά της να αυξήσει τους φορολογικούς συντελεστές στο εισόδημα — κάτι που θα παραβίαζε προεκλογική υπόσχεση. Αντί για αυτό, η Reeves αναμένεται να παγώσει τα όρια εισοδήματος για κάθε φορολογικό συντελεστή, αντί να αυξάνονται με τον πληθωρισμό.
Αυτό θεωρείται μια «αθόρυβη» μέθοδος αύξησης εσόδων: καθώς οι μισθοί ανεβαίνουν με την αύξηση του κόστους ζωής, περισσότεροι φορολογούμενοι μεταφέρονται σε υψηλότερες κλίμακες.
Ένα πλήθος άλλων αυξήσεων φόρων αναμένεται επίσης, με το βάρος να πέφτει κυρίως στους πιο εύπορους — η λεγόμενη «πληθώρα μέτρων».
Ένα κρίσιμο ερώτημα είναι αν η Reeves θα καταργήσει το όριο επιδόματος για δύο παιδιά, που εμποδίζει μεγαλύτερες οικογένειες να λαμβάνουν επιπλέον παροχές. Παρότι φιλανθρωπικές οργανώσεις κατακρίνουν το μέτρο για τις επιπτώσεις του στην παιδική φτώχεια, η κατάργησή του θα κόστιζε αρκετά δισ. λίρες.
Άλλες πιθανές αλλαγές περιλαμβάνουν:
- τροποποιήσεις στον τρόπο φορολόγησης των συνταξιοδοτικών εισφορών
- αλλαγές στον φόρο κληρονομιάς
- υψηλότερους φόρους για πολυτελή ακίνητα (το λεγόμενο mansion tax)
- μικρότερα μέτρα όπως ένταξη των milkshakes στον φόρο για ζαχαρούχα ποτά
- υψηλότερους φόρους για όσους οδηγούν ηλεκτρικά οχήματα
Παρότι η έμφαση δίνεται στις αυξήσεις φόρων, η υπουργός δήλωσε ότι ο προϋπολογισμός στοχεύει επίσης στη μείωση του πληθωρισμού. Ένας τρόπος θα μπορούσε να είναι η μείωση των λογαριασμών ενέργειας.
Μερικές αλλαγές έχουν ήδη ανακοινωθεί: αύξηση του κατώτατου μισθού (national living wage) κατά 4% για άτομα άνω των 21 ετών και αύξηση 8,5% για εργαζομένους 18–20 ετών.
Πώς θα αντιδράσουν οι αγορές
Η επιτυχία ή αποτυχία του προϋπολογισμού μπορεί τελικά να κριθεί από τους επενδυτές ομολόγων. Η Βρετανία αντιμετωπίζει το υψηλότερο κόστος δανεισμού ανάμεσα στις χώρες της G7 και δαπανά 1 λίρα σε κάθε 10 μόνο για τόκους χρέους. Η Reeves έχει δεσμευτεί να το μειώσει.
Οι κινήσεις της αγοράς φέτος υποδηλώνουν πως οι επενδυτές εγκρίνουν τους «σιδερένιους κανόνες» της για τη μείωση του χρέους. Οποιαδήποτε ένδειξη χαλάρωσης έχει τιμωρηθεί με υψηλότερες αποδόσεις ομολόγων.
