Το σχέδιο 28 σημείων του Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε ένα μικρό σεισμό την περασμένη εβδομάδα στην ευρωπαϊκή κοινότητα, καθώς στην ουσία ήταν ένα έκτακτο τελεσίγραφο προς το Κίεβο: Να αποδεχτεί το αιφνιδιαστικό σχέδιο της Ουάσινγκτον για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία ή να διακινδυνεύσει να χάσει τα αμερικανικά όπλα και τις πληροφορίες.
Και όλα αυτά με μυστικές συμφωνίες και συνομιλίες με τη ρωσική ηγεσία, χωρίς καμία προηγούμενη συνεννόηση με Ευρωπαίους και Ουκρανούς που τώρα τρέχουν να «μαλακώσουν» τις γωνίες για να μπορέσει το σχέδιο να «περάσει» στην κοινή γνώμη, αλλά και να μην αποτελεί βόμβα στα θεμέλια της άμυνας της Ευρώπης.
Το σχέδιο αυτό έχει έκτοτε τροποποιηθεί με την συμβολή της Ουκρανίας και της Ευρώπης, αλλά η απειλή εξακολουθεί να πλανάται πάνω από το Κίεβο.
Η εξέλιξη αυτή εγείρει δύο ερωτήματα: αν η Ευρώπη έχει την ικανότητα να παρέμβει ομαλά και να αντικαταστήσει τα όπλα που παρέχει η Αμερική και αν η Ουκρανία μπορεί να συνεχίσει να πολεμά χωρίς τα αμερικανικά όπλα. Η σύντομη απάντηση είναι «όχι» και «ναι», αναφέρει το ρεπορτάζ του Politico.
Μπορεί η Ευρώπη να αντικαταστήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες;
To Politico εξηγεί ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει στο άμεσο μέλλον και σε καμία περίπτωση στο επίπεδο που χρειάζεται η Ουκρανία.
Ο Κρίστιαν Μέλινγκ ανώτερος σύμβουλος στο European Policy Centre, δήλωσε ότι η Ευρώπη μπορεί να υποστηρίξει την Ουκρανία χωρίς τις ΗΠΑ, αλλά μόνο «με μεγαλύτερο κίνδυνο». Οτιδήποτε σταματήσει να παρέχει η Ουάσινγκτον θα πρέπει να «αντισταθμιστεί μέσω απωλειών ή αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο πολεμά η Ουκρανία». Ακόμη και τότε, η αντιστοίχιση του τρέχοντος επιπέδου υποστήριξης είναι «σχεδόν αδύνατη».
Η Ευρώπη προμηθεύει την Ουκρανία με πυρομαχικά, άρματα μάχης, μαχητικά αεροσκάφη και πολλά άλλα — αλλά τα αμερικανικά όπλα εξακολουθούν να είναι ζωτικής σημασίας.
Το πιο κρίσιμο κενό είναι η αεροπορική και η πυραυλική άμυνα. Μεγάλο μέρος της ικανότητας της Ουκρανίας να αναχαιτίζει τους βαλλιστικούς πυραύλους της Ρωσίας βασίζεται στα αμερικανικής κατασκευής συστήματα Patriot και στους πυραύλους PAC-3, τους οποίους παράγουν μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Πόσο σημαντική είναι η ανταλλαγή πληροφοριών;
Ο Μέλινγκ σημείωσε ότι η έγκαιρη ανίχνευση των εισερχόμενων πυραύλων από την Ουκρανία βασίζεται σε πυκνά δίκτυα δορυφόρων και αισθητήρων των ΗΠΑ, τα οποία η Ευρώπη «απλά δεν διαθέτει». Τα ευρωπαϊκά μέσα θα μπορούσαν να βοηθήσουν «με τα κενά», αλλά «ποτέ δεν θα είναι τόσο καλά».
Ο Τραμπ διέκοψε προσωρινά την ανταλλαγή πληροφοριών με την Ουκρανία τον Μάρτιο, σε μια προηγούμενη προσπάθεια να αναγκάσει το Κίεβο να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Η Ουκρανία έχει πρόσβαση σε δορυφόρους κατασκοπείας χάρη στη φινλανδική διαστημική εταιρεία ICEYE, και η Ευρώπη διαθέτει τις δικές της δυνατότητες πληροφοριών — απλώς δεν είναι του ίδιου επιπέδου με τις ΗΠΑ.
Χωρίς την αμερικανική βοήθεια, τόσο η ανίχνευση των ρωσικών επιθέσεων όσο και η προετοιμασία αντεπιθέσεων, όπως η επίθεση σε ρωσικά πυροβολεία αεράμυνας και διυλιστήρια, θα ήταν πιο δύσκολες.
«Χωρίς τη βοήθεια των ΗΠΑ, η ικανότητά μας να πραγματοποιούμε μακροπρόθεσμες επιθέσεις εναντίον της Ρωσίας θα μειωθεί δραματικά. Θα είναι πολύ δύσκολο για εμάς. Ωστόσο, μπορώ να πω με υπερηφάνεια ότι έχουμε διανύσει μεγάλη απόσταση και δεν θα χάσουμε αυτή την ικανότητα», δήλωσε Ουκρανός αξιωματικός.
Η Ευρώπη θα μπορούσε, με την πάροδο του χρόνου, να κατασκευάσει περισσότερους δορυφόρους και αεροσκάφη αναγνώρισης. Αλλά θα χρειαστούν χρόνια μόνο για να επιτευχθούν οι στόχοι ικανότητας των ευρωπαϊκών χωρών, πόσο μάλλον για να βοηθηθεί η Ουκρανία.
Η Ευρώπη ξοδεύει ήδη περισσότερα από τις ΗΠΑ
Η Ευρώπη ξοδεύει σαφώς περισσότερα από τις Ηνωμένες Πολιτείες για την Ουκρανία, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχει τον έλεγχο της κατάστασης.
Σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Kiel, από το 2022 έως το 2024, η Ουάσινγκτον και η Ευρώπη είχαν κατά μέσο όρο περίπου το ίδιο επίπεδο μηνιαίων στρατιωτικών δεσμεύσεων προς το Κίεβο.
Όταν ο Τραμπ ανέλαβε την προεδρία, η κατάσταση άλλαξε δραματικά: η μηνιαία στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ μειώθηκε σχεδόν στο μηδέν, ενώ οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις την αύξησαν σε σχεδόν 4 δισεκατομμύρια ευρώ το μήνα κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους και, ακόμη και μετά από μια πτώση, συνέχισαν να παρέχουν αρκετές φορές περισσότερα από τις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Αντί να δίνουν όπλα, οι ΗΠΑ τα πωλούν — και ζητούν από τους συμμάχους τους να πληρώσουν το λογαριασμό σύμφωνα με τον Κατάλογο Προτεραιοτήτων της Ουκρανίας.
Το PURL είναι μια λίστα αγορών που έχει συμφωνηθεί με το ΝΑΤΟ και προβλέπει ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα μεταφέρουν χρήματα απευθείας σε αμερικανικές εταιρείες άμυνας για όπλα που η Ουκρανία δεν μπορεί να προμηθευτεί αλλού.
Είναι ένας τρόπος για να διασφαλιστεί ότι τα κρίσιμα αμερικανικά όπλα θα συνεχίσουν να ρέουν προς την Ουκρανία — και ένα πολιτικό μέσο για να αποτραπεί ο Τραμπ από το να εγκαταλείψει το Κίεβο.
Θα σταματήσουν πραγματικά οι ΗΠΑ να πωλούν όπλα στην Ουκρανία;
Ο Μάξιμ Σκριπτσένκο, πρόεδρος του Κέντρου Διατλαντικού Διαλόγου με έδρα το Κίεβο, σχολιάζει ότι η εμπορική αλλά και κοινή λογική δεν επιτρέπει μια πλήρη διακοπή. Το PURL έχει δεσμεύσεις ύψους 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, και αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο ποσό για να το εγκαταλείψουν οι αμερικανικές εταιρείες άμυνας.
«Δεν νομίζω ότι οι ΗΠΑ θα σταματήσουν να μας πωλούν όπλα σε ευρωπαϊκές τιμές», είπε.
Ωστόσο, ο Μέλινγκ προειδοποίησε ότι η πολιτική εξουσία υπερισχύει των εμπορικών κινήτρων.
«Η κυβέρνηση των ΗΠΑ μπορεί να σταματήσει τις εξαγωγές με μια μόνο απόφαση», είπε, αναφερόμενος σε φάσεις όπου η κυβέρνηση Τραμπ έχει σταματήσει τις παραδόσεις ή την ανταλλαγή πληροφοριών στο παρελθόν. Η Ουάσινγκτον μπορεί επίσης, αν το επιθυμεί, να μπλοκάρει ή να παγώσει τις επανεξαγωγές ή να επιβραδύνει τις παραδόσεις από τη μια μέρα στην άλλη για να ασκήσει πίεση στο Κίεβο ή την Ευρώπη.
«Ο Πρόεδρος Τραμπ σταμάτησε τη χρηματοδότηση αυτού του πολέμου, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να στέλνουν ή να πωλούν μεγάλες ποσότητες όπλων στο ΝΑΤΟ. Δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό για πάντα», δήλωσε η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Καρολάιν Λίβιτ, στο Fox News τη Δευτέρα.
Η Ουκρανία θα συνεχίσει να πολεμά χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες
Η Ουκρανία θα μπορούσε να συνεχίσει να πολεμά, αλλά ο πόλεμος θα εισέρχονταν αμέσως σε μια πολύ πιο ευάλωτη και απρόβλεπτη φάση.
Η Ρωσία χάνει χιλιάδες άνδρες την εβδομάδα, ενώ ο ουκρανικός στρατός έχει καταφέρει να επιφέρει αιματηρές απώλειες χάρη στην τεχνολογία των drones και στην αυξημένη ποσότητα πυρομαχικών που διαθέτει πλέον.
Η Ουκρανία διαθέτει σήμερα μία από τις μεγαλύτερες αμυντικές βιομηχανίες της Ευρώπης, παράγοντας τα δικά της drones, πυραύλους μεσαίου και μεγάλου βεληνεκούς, πυροβολικά συστήματα και πυρομαχικά. Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι η χώρα παράγει πλέον περίπου το 60% των αναγκών της στο μέτωπο.
«Σε τρία χρόνια, μετατρέψαμε έναν μικρό τομέα σε μια δυναμική βιομηχανία που έχει γίνει το θεμέλιο της αμυντικής μας ικανότητας», δήλωσε τη Δευτέρα η Αναπληρωτής Υπουργός Άμυνας Χάνα Γκβοζντιάρ.
Δεν προέρχεται όλο το 40% που λείπει από τις ΗΠΑ, αλλά ένα αρκετά μεγάλο μέρος του, ώστε η απουσία του να επηρεάσει την ικανότητα της Ουκρανίας να διεξάγει πόλεμο.
Αν και παράγει φθηνά αντιαεροπορικά συστήματα, η Ουκρανία εξακολουθεί να μην έχει την εγχώρια ικανότητα να αναχαιτίζει βαλλιστικούς πυραύλους. Και για να διατηρήσει τον ρυθμό, το Κίεβο χρειάζεται εταίρους που θα συνεχίσουν να χρηματοδοτούν τον εγχώριο αμυντικό τομέα.
Η ανθεκτικότητα της Ουκρανίας, ωστόσο, δεν αμφισβητείται. Η Ουκρανία παρέμεινε στον αγώνα ακόμη και κατά τη διάρκεια σοβαρής έλλειψης αναχαιτιστικών αεροπορικής άμυνας, πυρομαχικών και άλλων όπλων και παρά τις συνεχείς ρωσικές επιθέσεις με πυραύλους, βόμβες και drones.
Η χώρα δεν έχει παραδοθεί ούτε έχει πέσει, σημάδι ότι οι ουκρανικές δυνάμεις θα συνεχίσουν να αντιστέκονται ακόμη και αν ο Τραμπ αποχωρήσει.
