Η αύξηση της ευέλικτης παραγωγής -που μπορεί να στηριχθεί μέσα από μηχανισμούς διαθεσιμότητας ισχύος, ενδεχομένως και σε περιφερειακό επίπεδο στην ΕΕ-, η ταχεία διείσδυση της αποθήκευσης και η ενίσχυση των διασυνδέσεων είναι τα «αντίδοτα» για να αρθούν οι στρεβλώσεις της αγοράς ενέργειας της ΕΕ, σύμφωνα με τον Kristian Ruby, γενικό γραμματέα της Eurelectric, του ευρωπαϊκού συνδέσμου των εταιρειών ηλεκτρισμού της ΕΕ, όπου αντιπρόεδρος είναι ο επικεφαλής της ΔΕΗ, Γιώργος Στάσσης. Στην εφ’ όλης της ύλης συνέντευξή του στο energygame.gr, ο κ. Ruby δηλώνει εντυπωσιασμένος από την πρόοδο της Ελλάδας στις ΑΠΕ, αναλύει τις θέσεις των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για τους μηχανισμούς ισχύος, υπεραμύνεται της υφιστάμενης αρχιτεκτονικής των αγορών ενέργειας της ΕΕ και εξηγεί γιατί η Ευρώπη πρέπει να κερδίσει το στοίχημα του καθαρού εξηλεκτρισμού, που είναι μία από τις προτεραιότητες της Εurelectric για τα επόμενα χρόνια.
1. Η Ελλάδα έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο στη διείσδυση των ΑΠΕ, όμως βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή, καθώς βλέπουμε να αυξάνονται οι περικοπές πράσινης ενέργειας και οι αρνητικές τιμές, ενώ το εγχείρημα της εξισορρόπησης καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολο. Πώς μπορεί λοιπόν να επιταχυνθεί περαιτέρω η πράσινη μετάβαση με διασφάλιση της σταθερότητας των δικτύων;
Πράγματι, η ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα είναι εντυπωσιακή και έχει φτάσει να καλύπτει το ήμισυ της ηλεκτροπαραγωγής στη χώρα, μια πολύ θετική εξέλιξη. Το σημαντικό στην παρούσα φάση, όμως, είναι να συνοδευτεί η ανάπτυξη των ΑΠΕ με επενδύσεων και στο ευρύτερο σύστημα. Βλέπουμε ότι σε όλη την Ευρώπη υπάρχει έντονη στροφή προς τις ΑΠΕ, κάτι εξαιρετικό, όμως αυτό προκαλεί έντονες διακυμάνσεις στις τιμές και προκλήσεις για τη λειτουργία του συστήματος. Γι’ αυτό δίνουμε μεγάλη σημασία στην ενίσχυση των δικτύων και στην ευελιξία. Αυτές είναι οι δύο προτεραιότητες στις οποίες αφιερώνω αρκετό χρόνο με τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.
2. Μιλώντας για ευελιξία, θεωρείτε ότι οι μηχανισμοί διαθεσιμότητας ισχύος (capacity mechanisms) είναι ένα από τα βασικά εργαλεία προς την κατεύθυνση αυτήν;
Απολύτως. Σήμερα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, λόγω της ραγδαίας διείσδυσης των ΑΠΕ, οι τιμές του ηλεκτρισμού έχουν υποχωρήσει σε τέτοιον βαθμό, ώστε είναι δύσκολο να υπάρξουν βιώσιμα επιχειρηματικά σχέδια για ευέλικτη παραγωγή (σ.σ. σύγχρονες μονάδες φυσικού αερίου). Και τούτο διότι οι ευέλικτες μονάδες λειτουργούν πολύ λιγότερες ώρες απ’ ό,τι στο παρελθόν. Πριν από 20 χρόνια μια φυσικού αερίου συνδυασμένου κύκλου δούλευε χιλιάδες ώρες σε έναν χρόνο, ίσως 5.000 ή και παραπάνω. Σήμερα λειτουργεί 1.000 ώρες ή και λιγότερο. Άρα το επιχειρηματικό μοντέλο για νέες ευέλικτες μονάδες γίνεται πιο περίπλοκο. Πρέπει λοιπόν να αναρωτηθούμε πώς θα γίνει ελκυστικό για τις εταιρείες να επενδύσουν σε αυτές τις μονάδες, απαραίτητες για τη σταθερότητα του δικτύου. Οι μηχανισμοί διαθεσιμότητας ισχύος είναι σίγουρα μια λύση. Συζητήσαμε, μάλιστα, στη Σύνοδο των υπουργών Ενέργειας στο Λουξεμβούργο (σ.σ. στα τέλη Ιουνίου) τις προοπτικές για έναν τέτοιο μηχανισμό περιφερειακής εμβέλειας. Κάτι που μπορεί να είναι ελκυστικό σε κάποιες περιπτώσεις, λιγότερο σε άλλες. Σε πολιτικό επίπεδο εντός της ΕΕ, οι απόψεις διαφέρουν πολύ. Η δική μου θέση είναι ότι, αν υπάρχει ενδιαφέρον σε μια περιοχή για ένα διασυνοριακό σχήμα, δεν υπάρχει λόγος να το εμποδίσουμε.Έτσι κι αλλιώς, η διασυνοριακή συμμετοχή στους μηχανισμούς επάρκειας ήταν πάντα προτεραιότητα για εμάς
3. Ποιες είναι, λοιπόν, οι θέσεις των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για το θέμα των μηχανισμών διαθεσιμότητας ισχύος;
Η γενική εικόνα που βλέπω στην Ευρώπη είναι ότι υπάρχουν διάφορες «γραμμές». Η πρώτη είναι ότι ορισμένες χώρες εξακολουθούν να πιστεύουν πως δεν απαιτούνται τέτοιοι μηχανισμοί. Στη Eurelectric δεν συμφωνούμε με αυτήν την άποψη, αλλά κάποιες κυβερνήσεις τη συμμερίζονται. Η δεύτερη «γραμμή» διαφωνίας έχει να κάνει με το πώς σχεδιάζεται ένα τέτοιο σχήμα ώστε να είναι οικονομικά αποδοτικό. Κάποιες χώρες υποστηρίζουν ότι ένας μηχανισμός που θα καλύπτει όλη την αγορά, άρα θα ήταν καλύτερο να επικεντρωθεί στους «καθαρούς» ευέλικτους πόρους που δεν σχετίζονται με ορυκτά καύσιμα (σ.σ. non fossil flexibility, που αφορά αποθήκευση και απόκριση στη ζήτηση)
Η τρίτη οπτική σχετίζεται με το γεωγραφικό εύρος και συνδέεται με την ιδέα της ενέργειας ως ζήτημα εθνικής κυριαρχίας. Θα ακούσετε κάποιες χώρες να λένε: «Το ενεργειακό μας μείγμα και η ασφάλεια εφοδιασμού είναι δική μας υπόθεση, άρα ένα περιφερειακό σχήμα δεν μας αφορά». Δεν συμμερίζομαι κατ’ ανάγκη αυτήν την άποψη, αλλά έχει διατυπωθεί και αυτή στο Συμβούλιο. Με άλλα λόγια, υπάρχουν πολλές διαφορετικές θέσεις μέσα στην ΕΕ, κάτι που σημαίνει ότι το μεταβεί η Ευρώπη σε πιο περιφερειακή προσέγγιση για τα capacity mechanisms δεν θα συμβεί άμεσα, ούτε είναι εύκολη υπόθεση.
4. Κατά την άποψή σας, πώς μπορούμε να συμφιλιώσουμε αυτές τις διαφορετικές απόψεις;
Η προσέγγιση της Eurelectric είναι η εξής: Δεδομένης της πανσπερμίας απόψεων, ας ξεκινήσουμε με τα βήματα που είναι αυτονόητα. Ένα πρώτο βήμα θα ήταν η μεγαλύτερη σύγκλιση και εναρμόνιση στον σχεδιασμό των μηχανισμών διαθεσιμότητας ισχύος, ώστε να γνωρίζει η κάθε χώρα τι συμβαίνει στη γειτονιά της. Ένα δεύτερο βήμα θα ήταν η βελτίωση της διασυνοριακής συμμετοχής στους μηχανισμούς επάρκειας, που σήμερα δεν λειτουργεί σωστά στις περισσότερες περιπτώσεις. Παραδείγματος χάριν, πώς χρησιμοποιούνται οι διασυνδέσεις; Γιατί, αν πούμε ότι σε τρία χρόνια θα κληθούμε να βασιστούμε σε μια μονάδα φυσικού αερίου μιας χώρας για να καλύπτει τις αιχμές τη ζήτησης σε μια άλλη χώρα, πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι η διασύνδεση θα είναι διαθέσιμη. Αν έχει ήδη δεσμευθεί για άλλες χρήσεις, δεν θα μπορέσουμε να μεταφέρουμε την ενέργεια που χρειαζόμαστε. Επομένως, απαιτείται σαφής κατανομή ανάμεσα στην αγορά ενέργειας και την αγορά ισχύος, καθώς και εναρμόνιση των λεγόμενων μακροχρόνιων δικαιωμάτων μεταφορικής ικανότητας με τις συμβάσεις διαθέσιμης ισχύος.
5. Έπειτα από πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σύστησε πρόσφατα μια Task Force για να επιταχύνει τη διαδικασία της ενοποίησης της αγοράς ηλεκτρισμού της ΕΕ, αναγνωρίζοντας ότι υπάρχουν στρεβλώσεις στις τιμές και ιδιαίτερα στην περιοχή μας εδώ, στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Θεωρείτε ότι πράγματι υπάρχει χάσμα στις τιμές ενέργειας στην ΕΕ και, αν ναι, ποιες είναι οι λύσεις άμεσης δράσης για να καλυφθεί;
Ναι, συμμεριζόμαστε την ανάλυση ότι ειδικά στη Νοτιοανατολική Ευρώπη έχουν εμφανιστεί ασυνήθιστα μοτίβα τιμών, ιδιαίτερα το περασμένο καλοκαίρι. Όταν εξετάσαμε το φαινόμενο, είδαμε αρκετούς διαφορετικούς παράγοντες, όπως συμφόρηση στα δίκτυα, ανεπαρκείς διασυνδέσεις και ελλείψεις σε ευέλικτη ισχύ, που οφείλονται εν πολλοίς στη μη συντονισμένη απόσυρση μονάδων ορυκτών καυσίμων σε διάφορες χώρες. Ταυτόχρονα, υπήρχε η προσδοκία ότι η Ουκρανία θα συμβάλει ενεργά στην τροφοδοσία της Ευρώπης με ηλεκτρισμό. Τώρα όμως συμβαίνει το αντίστροφο, λόγω της καταστροφής της ενεργειακής της υποδομής από τη Ρωσία. Άρα, υπάρχουν πολλοί λόγοι που προκάλεσαν αυτήν την κατάσταση. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς: δεν λύνονται όλα από τη μια μέρα στην άλλη. Οι μόνιμες λύσεις είναι η αύξηση των διασυνδέσεων και της αποθήκευσης ενέργειας. Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που μπορούν να προχωρήσουν γρήγορα. Ένα μέρος αφορά τη ρύθμιση. Αν επιταχυνόταν το κανονιστικό πλαίσιο για πιο γρήγορη και ουσιαστική λύση, η κατάσταση θα βελτιωνόταν. Μιλάμε για την εφαρμογή δεκάδων προβλέψεων της υφιστάμενης ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Μια άλλη βραχυπρόθεσμη λύση είναι η επίσπευση της αποθήκευσης. Διότι η πρόκληση της ευελιξίας εμφανίζεται σε διαφορετικά χρονικά επίπεδα: σε ημερήσιο επίπεδο, αλλά και σε εποχικό. Συχνά βλέπουμε τεράστιες διακυμάνσεις σε ημερήσια βάση κι αυτό μπορεί να λυθεί με την ταχύτερη εισαγωγή αποθήκευσης στην αγορά. Οι μηχανισμοί διαθεσιμότητας θα μπορούσαν να ενισχύσουν την τάση, ανταμείβοντας την αποθήκευση.
Αυτά θα μπορούσαν να γίνουν από ρυθμιστικής πλευράς, Αλλά πρέπει να αναγνωρίσουμε επίσης ότι, παρά την πολλή ενέργεια από ΑΠΕ, στις περισσότερες περιπτώσεις η τιμή του ηλεκτρισμού εξακολουθεί να καθορίζεται από το φυσικό αέριο. Και σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει απλώς έλλειψη ευέλικτης ισχύος. Η κάλυψη αυτού του κενού -με οποιαδήποτε πηγή- είναι το κλειδί. Και φυσικά, η διασφάλιση καλύτερων διασυνδέσεων με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Διαβάστε περισσότερα στο energygame.gr