Σημαντική ήταν η καθυστέρηση που υπήρξε ως προς την αντιμετώπιση της ευλογιάς στα αιγοπρόβατα από πλευράς Πολιτείας, όπως επισημαίνει μιλώντας στο powergame.gr ο πρόεδρος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Καλαβρύτων και της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘΕΑΣ), Παύλος Σατολιάς. Ο ίδιος επισημαίνει ότι εάν δεν αντιμετωπιστεί το συντομότερο η ζωονόσος, οι επιπτώσεις θα είναι σοβαρές για την εφοδιαστική αλυσίδα, καθώς προβλέπει ότι σε αυτήν την περίπτωση θα αυξηθούν οι τιμές, τόσο λόγω των αποκλεισμών που εφαρμόζονται σε περιοχές όπου υπάρχουν κρούσματα, προκειμένου να μην εξαπλωθεί περαιτέρω η νόσος, όσο και λόγω της μείωσης του ζωικού κεφαλαίου.
«Το πρώτο κρούσμα σας θυμίζω ότι εκδηλώθηκε στις 24 Αυγούστου του 2024 στον Έβρο. Θα έπρεπε να έχει απομονωθεί ο νομός με κάποιον τρόπο, προκειμένου να προληφθεί η εξάπλωση της νόσου. Ωστόσο, επήλθε χαλάρωση, με αποτέλεσμα να παρουσιαστούν και νέα κρούσματα στην υπόλοιπη χώρα τη φετινή άνοιξη, με αποτέλεσμα να υπάρξει ευρεία διασπορά. Φαίνεται ότι η μεγαλύτερη διασπορά υφίσταται στην περιοχή της Θεσσαλίας. Ωστόσο, αρχίζει να σφίγγει ο κλοιός όσο η νόσος παραμένει ενεργή, κάτι που μπορεί να δράσει ανασταλτικά το επόμενο διάστημα», ανέφερε. Και πρόσθεσε: «Η διασπορά επήλθε κατά την άποψή μου από την ανεξέλεγκτη μεταφορά ζώων από τους εμπόρους. Από την πλευρά της η Πολιτεία καθυστέρησε να ενεργοποιήσει τους εμπλεκόμενους φορείς για να ανακόψουν την πορεία της ευλογιάς. Αυτό που ζητάει ο κτηνοτροφικός κλάδος είναι να κλείσει αυτό το κεφάλαιο, διότι η ζημιά που μπορεί να υποστεί η εφοδιαστική αλυσίδα των γαλακτοκομικών και του κρέατος μπορεί να είναι σημαντική. Επιπλέον, θα πρέπει να υπάρξει κρατική στήριξη και για την αναπλήρωση των ζώων που θανατώθηκαν, αλλά και κάλυψη του εισοδήματος που χάθηκε από την έλλειψη των συγκεκριμένων ζώων».
«Από τη στιγμή που εκδηλώθηκαν τα πρώτα κρούσματα ευλογιάς στη χώρα μας έως και σήμερα έχει χαθεί το 5% του παραγωγικού ζωικού κεφαλαίου της χώρας, καθώς χρειάστηκε να θανατωθούν ζώα για τον περιορισμό της ζωονόσου», συνέχισε.
Ιωάννης Καϊμακάμης για ευλογιά αιγοπροβάτων: «Υπάρχουν θύλακες κρουσμάτων»
O γεωπόνος και διδάκτωρ Γεωπονίας Ιωάννης Καϊμακάμης αναφέρει με τη σειρά του στο powergame.gr ότι παρακολουθεί στενά την πορεία των κρουσμάτων ευλογιάς στα αιγοπρόβατα. «Ελέγχω τα δεδομένα του WAHIS (World Animal Health Information System), συζητώ με παραγωγούς και μεταποιητές, συνομιλώ με τον υπηρεσιακό μηχανισμό του ΥπΑΑΤ και των Περιφερειών και γνωρίζω ποια εργοστάσια επεξεργάζονται γάλα κάθε μέρα, καθώς και τις φάρμες, που ανησυχούν κάθε φορά που χτυπάει το τηλέφωνο της Κτηνιατρικής Υπηρεσίας. Το μοτίβο των εξάρσεων είναι ξεκάθαρο. Υπάρχουν θύλακες κρουσμάτων», ξεκαθαρίζει.
Ο ίδιος επισημαίνει ότι η Θεσσαλία και η Ανατολική Μακεδονία-Θράκη αποτελούν βασικούς πυρήνες, με δορυφορικές εστίες προς Κεντρική Μακεδονία και με μεμονωμένα περιστατικά σε νησιωτικές περιοχές και στην Πελοπόννησο. «Αυτός ο χωρικός κατακερματισμός εξηγεί γιατί η κατάλληλη πολιτική δεν μπορεί να είναι οριζόντια», σημειώνει.
Στο ερώτημα κατά πόσο «έχει αρχίσει η εξομάλυνση;», ο κύριος Καϊμακάμης επισημαίνει ότι δεν υπάρχει θεωρητική απάντηση. «Αξιολογείται με βάση τον ρυθμό εμφάνισης νέων εστιών, την ταχύτητα εργαστηριακής επιβεβαίωσης και -κυρίως- από το πόσο γρήγορα κλείνουν υγειονομικά οι εστίες μετά τη θανάτωση, τον καθαρισμό και την απολύμανση. Όπου εφαρμόστηκε αυστηρή διαδικασία εξάλειψης, η καμπύλη λύγισε, όπως και πέρυσι με την πανώλη και την ευλογιά. Όπου καθυστερήσαμε στη δήλωση, στο δειγματοληπτικό πλάνο ή στην εκτέλεση, πληρώσαμε πολλαπλάσιο κόστος. Οι απώλειες σε ζώα ήδη μετριούνται σε δεκάδες χιλιάδες πρόβατα και ο αντίκτυπος για τον κλάδο είναι άμεσος και αυτονόητος, αλλά και έμμεσος. Ζώνες που “κλειδώνουν”, συλλογές γάλακτος που ανατρέπονται, σφαγές που μετατίθενται και πρόσθετα πρωτόκολλα που αυξάνουν το κόστος κάθε κιλού προϊόντος», εξηγεί.
Ευλογιά αιγοπροβάτων, χάρτης με τα κρούσματα ανά περιοχή στην Ελλάδα © Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης
Εμβολιασμός ή όχι;
Επιπλέον, υπογραμμίζει ότι σε αυτό το περιβάλλον η δημόσια συζήτηση συχνά μετατρέπεται στο ψευδοδίλημμα «εμβολιασμός ή όχι». «Η πραγματική επιλογή, όμως, είναι διαφορετική: εκρίζωση με γρήγορο και ακριβή τρόπο ή παραμονή σε μακροχρόνια συγκατοίκηση με τον ιό. Το ευρωπαϊκό δίκαιο είναι ξεκάθαρο. Η ευλογιά των αιγοπροβάτων είναι νόσημα κατηγορίας Α βάσει του Κανονισμού 2016/429 και δεν αντιμετωπίζεται ως ενδημικό, άρα ο στόχος είναι η εκρίζωσή της», συνεχίζει.
Και προσθέτει: «Ο Κανονισμός 2020/687 περιγράφει αναλυτικά πώς γίνεται αυτό. Περιλαμβάνει άμεση θανάτωση στις εστίες, σχολαστικό καθαρισμό και απολύμανση, ζώνες προστασίας και επιτήρησης με συγκεκριμένες ελάχιστες διάρκειες και αυστηρή ιχνηλασία. Αυτό το “ρολόι” πρέπει να ξεκινά όσο το δυνατόν νωρίτερα, διότι μόνο έτσι μετράμε αντίστροφα προς την άρση των περιορισμών. Ο εμβολιασμός δεν αποτελεί γενικό διακόπτη, είναι εργαλείο “δακτυλίου” μόνο όταν οι δυνατότητες καταστολής έχουν ξεπεραστεί. Ακόμα και τότε, εφαρμόζεται μόνο σε καθορισμένες ζώνες, με επίσημο σχέδιο, ενισχυμένη επιτήρηση, πλήρη μητρώα εμβολιασμένων ζώων και αυστηρούς κανόνες κινήσεων για ζώα και προϊόντα, μέχρι την ολοκλήρωση των περιόδων ανάκτησης. Αυτό προβλέπει το κανονιστικό πλαίσιο (2020/687 και το νεότερο ειδικό πλαίσιο για τις ζώνες εμβολιασμού) και αυτή είναι και η λογική της επιζωοτίας».
Ο Ιωάννης Καϊμακάμης τονίζει ακόμη πως όσοι ζητούν «καθολικό εμβολιασμό» παραβλέπουν τρία κρίσιμα γεγονότα:
- «Πρώτον, η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν προβλέπει γενικό εμβολιασμό για νόσημα κατηγορίας Α.
- Δεύτερον, αυτό δυσκολεύει την επιτήρηση και δημιουργεί θολά διαγνωστικά σήματα, ακριβώς τη στιγμή που χρειάζεται σαφείς ενδείξεις για άνοιγμα της ζώνης.
- Τρίτον, και πιο σημαντικό για την αγορά, επιφέρει κανόνες διακίνησης που επηρεάζουν άμεσα το γάλα και το κρέας. Το γάλα από ζώνες εμβολιασμού ή περιορισμού δεν κινείται «χωρίς κανένα εμπόδιο», αλλά υπό αυστηρούς όρους: Σφραγισμένα βυτία, εγκεκριμένη μονάδα, ιδανικά εντός της ίδιας ζώνης ή κοντά, θερμική επεξεργασία με μετρήσιμα αποτελέσματα (βλ. Παράρτημα VII του 2020/687) και επίσημη κτηνιατρική εποπτεία. Μόνο τότε επιτρέπεται η διακίνηση εκτός ζώνης με απόφαση της αρμόδιας αρχής. Στην πράξη, όμως, πολλοί μεταποιητές δεν διαθέτουν υποδομές για ασηπτική παραλαβή εκτός ζώνης, ούτε υπάρχουν γραμμές παραγωγής έτοιμες να διακόψουν ροές για λόγους ιχνηλασιμότητας, και τα κόστη διπλής παστερίωσης ή τα ρίσκα ανάμειξης διαφορετικών batches είναι μεγάλα».
Αντιθέτως, όπως συμπληρώνει, το πειθαρχημένο stamping out (εκρίζωση κρουσμάτων) επιφέρει γρήγορη πτώση της καμπύλης, ανοίγει τις ζώνες στα ελάχιστα χρονικά όρια και επαναφέρει την αγορά στην κανονικότητα με την ελάχιστη δυνατή στρέβλωση. «Δεν πρόκειται για “αντι-εμβολιαστική ιδεολογία”, αλλά για ευθυγράμμιση με τη βιολογία του ιού, το δίκαιο της Ένωσης, αλλά και με την ίδια την αξία του επιχειρείν στην κτηνοτροφία».
Τα προτεινόμενα μέτρα για την αντιμετώπιση της νόσου
Στα μέτρα που ο ίδιος προτείνει είναι «να προστατεύσουμε το κοπάδι που παραμένει υγιές, να κλείσουμε γρήγορα και καθαρά τις εστίες, να αποφύγουμε μέτρα που παρατείνουν την αβεβαιότητα στην εφοδιαστική αλυσίδα, να προχωρήσουμε σε αποζημιώσεις των πληγέντων και στην κατάρτιση ενός στοχευμένου προγράμματος ανασύστασης αυτών των επενδύσεων μέσα από την παροχή κινήτρων, όπως και να δώσουμε στις αγορές ένα ξεκάθαρο μήνυμα αξιοπιστίας», αναφέρει.
Και καταλήγει λέγοντας: «Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να παίζει με μισές αλήθειες. Χρειάζεται καθαρή εκτέλεση του manual εκρίζωσης, απόλυτη διαφάνεια στα δεδομένα, σοβαρή ιχνηλάτηση. Όλα τα υπόλοιπα είναι θόρυβος, που κοστίζει σε ζώα, σε χρήμα και -το σημαντικότερο- σε χρόνο. Και ο χρόνος, σε μια επιζωοτία, είναι πάντα ο ακριβότερος πόρος».
