Η Αθήνα κατατάσσεται πλέον ανάμεσα στις πιο επιβαρυμένες πόλεις της Ευρώπης από πλευράς κυκλοφοριακής συμφόρησης. Σύμφωνα με τους συγκοινωνιολόγους, ο μέσος οδηγός χρειάζεται 30 λεπτά για να διασχίσει μόλις 10 χιλιόμετρα, χάνοντας συνολικά 111 ώρες τον χρόνο στην κίνηση. Στην Αττική Οδό, από το 2023 έως σήμερα, η κυκλοφορία έχει αυξηθεί κατά 9,5%, ενώ μέχρι το 2050 προβλέπεται εκτίναξη 50%–55%. Ο Κηφισός είναι στα όρια της αντοχής του, με το οικονομικό κόστος των χαμένων εργατοωρών να ανέρχεται σε 80–90 εκατ. ευρώ ετησίως.
Αττική Οδός: Νέα έξοδος στη Μεταμόρφωση
Το πιο διάσημο σημείο μποτιλιαρίσματος στην Αττική Οδό, η έξοδος της Μεταμόρφωσης, μπαίνει σε τροχιά αναβάθμισης. Σήμερα, τα δύο ρεύματα -από Ελευσίνα και από Αεροδρόμιο προς Λαμία- ενώνονται σε μία μόνο λωρίδα, προκαλώντας καθημερινές ουρές εκατοντάδων μέτρων. Κατά τις ώρες αιχμής η αναμονή για τους οδηγούς είναι εξαντλητική, καθώς η υποδομή δεν ανταποκρίνεται στα σημερινά κυκλοφοριακά δεδομένα.
Η λύση που ανακοίνωσε χθες ο υπουργός υποδομών, Χρίστος Δήμας, προβλέπει δύο διακριτές εξόδους, σε απόσταση περίπου 150 μέτρων, ώστε να κατανέμεται ομαλά η κυκλοφορία. Η παρέμβαση αφορά την είσοδο στον Αυτοκινητόδρομο Αθηνών–Θεσσαλονίκης (κατεύθυνση προς Λαμία) και στηρίζεται σε έναν απλό αλλά καθοριστικό διαχωρισμό, καθώς όσοι έρχονται από την Ελευσίνα θα εισέρχονται νωρίτερα στην ΠΑΘΕ, ενώ όσοι έρχονται από το Αεροδρόμιο λίγο αργότερα.
Με την ανεξαρτητοποίηση των δύο κλάδων εισόδου στην ΠΑΘΕ, η κυκλοφοριακή ικανότητα υπερδιπλασιάζεται, οδηγώντας σε μείωση των καθυστερήσεων έως και 50%. Η προτεινόμενη λύση έχει χαρακτηριστικά που την καθιστούν ιδιαίτερα ρεαλιστική, δηλαδή τη διατήρηση των υφιστάμενων ορίων απαλλοτρίωσης, μικρή όχληση κατά τη διάρκεια των έργων, χαμηλό κατασκευαστικό κόστος και ταχύτητα στην εκτέλεση.
Η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, παραχωρησιούχος της Αττικής Οδού, αναλαμβάνει τις μελέτες και την υλοποίηση, τις οποίες θα παρουσιάσει σύντομα στο υπουργείο, με στόχο την ολοκλήρωση εντός του 2026, χωρίς καμία επιβάρυνση στα διόδια. Εφόσον το σχέδιο αποδώσει, η Μεταμόρφωση θα πάψει να αποτελεί τον «πονοκέφαλο» της Αττικής Οδού, προσφέροντας καθημερινή ανάσα σε χιλιάδες οδηγούς.
Ο νέος άξονας Σκαραμαγκά–Σχιστού
Μέσα στον Οκτώβριο αναμένεται να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός για τον Τριπλό Κόμβο Σκαραμαγκά, το σημαντικότερο οδικό έργο στη Δυτική Αττική, με στόχο την αντιμετώπιση των χρόνιων κυκλοφοριακών προβλημάτων που ταλαιπωρούν καθημερινά χιλιάδες οδηγούς. Το έργο, προϋπολογισμού 70 εκατ. ευρώ, χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και, εφόσον δεν υπάρξουν καθυστερήσεις, αναμένεται να υπογραφεί έως το καλοκαίρι του 2026. Η διάρκεια των εργασιών υπολογίζεται σε 36 μήνες, με την ολοκλήρωση να τοποθετείται προς το τέλος της δεκαετίας.
Ο νέος άξονας θα έχει συνολικό μήκος 7,4 χιλιομέτρων και θα περιλαμβάνει δύο νέους ανισόπεδους κόμβους, στον Σκαραμαγκά και τα Ναυπηγεία, την αναβάθμιση του υφιστάμενου ανισόπεδου κόμβου Σχιστού, καθώς και τη σύνδεση της Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου Αιγάλεω με την Εθνική Οδό Αθηνών–Κορίνθου. Παράλληλα, θα αναδιαμορφωθούν η Εθνική Οδός Αθηνών–Κορίνθου και η Λεωφόρος Σχιστού, ενώ θα κατασκευαστεί και νέο δίκτυο συλλεκτήρων ομβρίων. Στο πλαίσιο της προαίρεσης προβλέπεται επιπλέον η δημιουργία σύνδεσης μήκους 2,3 χιλιομέτρων με το δίκτυο του Επιχειρηματικού Πάρκου Φυλής, καθώς και η αναβάθμιση των κόμβων που συνδέουν τον ΧΥΤΑ με τη Λεωφόρο ΝΑΤΟ.
Το Θριάσιο, που εξελίσσεται σε κέντρο logistics και βιομηχανικής δραστηριότητας, αντιμετωπίζει καθημερινά έντονη συμφόρηση λόγω της υπερσυγκέντρωσης φορτηγών. Ο νέος κόμβος αναμένεται να αποσυμφορήσει τη Λεωφόρο Αθηνών και τη Λεωφόρο Σχιστού, διευκολύνοντας την πρόσβαση προς τον Ασπρόπυργο, την Ολυμπία Οδό και το λιμάνι του Πειραιά. Με την ολοκλήρωση του έργου θα τεθεί σε λειτουργία και η «σήραγγα-φάντασμα» του Σκαραμαγκά, η οποία θα αποκτήσει ενεργό ρόλο στη διοχέτευση της κυκλοφορίας, ενώ παράλληλα θα διασφαλιστεί η απευθείας σύνδεση των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά με τη Λεωφόρο Αθηνών.
Η εκκρεμότητα της Λ. Κύμης
Βέβαια, υπάρχουν μια σειρά σημαντικά οδικά έργα, για τα οποία ο υπουργός δεν θέλησε να αποκαλύψει ποιο θα είναι το μέλλον τους. Ο λόγος για την επέκταση της Λεωφόρου Κύμης, που παραμένει παγωμένη, καθώς εκκρεμεί η απόφαση του ΣτΕ για την προσφυγή του Δήμου Ηρακλείου, που ζητάει περαιτέρω υπογειοποίηση. Αν το ΣτΕ δώσει το «πράσινο φως» στα τέλη του 2025, θα προχωρήσει η διαγωνιστική διαδικασία. Αν όχι, το έργο θα χρειαστεί νέες μελέτες και περιβαλλοντικούς όρους, με σοβαρές καθυστερήσεις και αύξηση κόστους.
Οι Πρότυπες Προτάσεις που επιστρέφουν
Μεγάλο κεφάλαιο αποτελούν οι Πρότυπες Προτάσεις, το μοντέλο υλοποίησης έργων υποδομής που επανέρχεται. Ο υφυπουργός Υποδομών, Νίκος Ταχιάος, προανήγγειλε νέες τροπολογίες για να ξεμπλοκάρουν έργα που παραμένουν στάσιμα εδώ και χρόνια, χωρίς να αποκαλύπτει κάποια εξέλιξη. Σε πρώτο πλάνο βρίσκονται ο νέος άξονας Ελευσίνα–Οινόφυτα και η Αστική Σήραγγα Ηλιούπολης. Ο πρώτος, μήκους 40 χλμ., θα λειτουργήσει ως «παράκαμψη Αττικής», συνδέοντας τη δυτική Αττική με τον ΠΑΘΕ και αποσυμφορώντας τον Κηφισό. Η δεύτερη θα επεκτείνει τη Δυτική Περιφερειακή Υμηττού έως τη Βουλιαγμένης, δημιουργώντας μια νέα αρτηρία σύνδεσης βορείων–νοτίων προαστίων και στηρίζοντας την ανάπτυξη του Ελληνικού. Ωστόσο, καμία αναφορά δεν έγινε για τις εξίσου κρίσιμες επεκτάσεις της Αττικής Οδού προς Ραφήνα και Λαύριο, που επίσης έχουν ενταχθεί στο πλαίσιο των Πρότυπων Προτάσεων.
Η μεγάλη εικόνα
Μέχρι το 2030 οι μετακινήσεις στην Αττική θα αυξηθούν κατά 16%–20%, σε ένα δίκτυο που ήδη βρίσκεται στα όρια κορεσμού. Με τον δείκτη ιδιοκτησίας οχημάτων στην Ελλάδα να είναι χαμηλότερος από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, είναι βέβαιο ότι τα επόμενα χρόνια περισσότερα ΙΧ θα βγουν στους δρόμους. Αν δεν απορροφηθούν από τα μέσα μαζικής μεταφοράς, το κυκλοφοριακό χάος θα επιδεινωθεί. Η ολοκλήρωση της Γραμμής 4 του Μετρό θεωρείται καθοριστική, αλλά η καθημερινότητα των οδηγών απαιτεί άμεσες λύσεις.
Στην Αττική, από το 2004 και μετά, δεν έχει εφαρμοστεί ουσιαστικός στρατηγικός σχεδιασμός μεταφορών. Σηματοδοτήσεις παραμένουν ίδιες εδώ και 25 χρόνια, ενώ περιοριστικά μέτρα εφαρμόζονται αποσπασματικά. Η εμπειρία δείχνει ότι ακόμη και μικρές, στοχευμένες παρεμβάσεις -όπως στη Μεταμόρφωση- μπορούν να βελτιώσουν την εικόνα. Όμως η πραγματική λύση θα προκύψει μόνο από έναν συνδυασμό, νέες υποδομές, ενίσχυση των ΜΜΜ, συντήρηση του οδικού δικτύου και «έξυπνη» διαχείριση της κυκλοφορίας.
