Ευρεία επίπτωση με διαφορετικούς αποδέκτες θα μπορούσε να έχει η εξεταζόμενη αναθεώρηση της φορολογίας στα καπνικά προϊόντα, η οποία συζητήθηκε την περασμένη εβδομάδα ενώπιον του συμβουλίου των υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επί της ουσίας, αναλόγως με το πώς θα διαμορφωθούν τα δεδομένα, η όποια αύξηση του φόρου αναμένεται ότι θα επιβαρύνει πρωτίστως τον τελικό καταναλωτή, τα σημεία μικρής λιανικής που πωλούν καπνικά και υπό προϋποθέσεις τη βιομηχανία.
Η επίπτωση για τις πωλήσεις στη μικρή λιανική
Σε ό,τι αφορά τον κλάδο της μικρής λιανικής, στα παραδοσιακά τσιγάρα με μέση τιμή πακέτου περί τα 4 ευρώ, το περιθώριο κέρδους ανέρχεται στα 0,10 ευρώ για την επιχείρηση μικρής λιανικής, σύμφωνα με λεγόμενα του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας καπνικών προϊόντων Imperial Brands Hellas, Νίκου Νικηφορίδη, στα οποία αναφέρθηκε στη διάρκεια ενημερωτικής εκδήλωσης της εταιρείας. Στις ηλεκτρονικές μπάρες (ηλεκτρονικά τσιγάρα) μιας χρήσης, όπου, για παράδειγμα, η τελική τιμή είναι μεσοσταθμικά 6 ευρώ, το περιθώριο αγγίζει το 1 ευρώ και μπορεί κατά περίπτωση να το υπερβεί. Το εύρος αύξησης μπορεί να φτάσει έως και 3 ευρώ πάνω, γεγονός που αναμένεται να επηρεάσει τις πωλήσεις στη μικρή λιανική.
Σύμφωνα με στοιχεία της έρευνας Census της NielsenIQ, ο αριθμός των λεγόμενων «Convenience Stores» -των πρώην ψιλικατζίδικων και μίνι μάρκετ- έχει μειωθεί κατά 25,7% την περίοδο 2011-2023, καθώς από 29.551 σημεία πώλησης (30.322 το 2010) απέμειναν 21.956.
Ακόμη πιο δυσοίωνη είναι η εικόνα για τα περίπτερα, ένα εμβληματικό κομμάτι της ελληνικής επιχειρηματικότητας που φαίνεται να χάνεται. Μέσα σε 15 χρόνια περίπου ένα περίπτερο την ημέρα κατέβαζε ρολά… Από τα 9.904 περίπτερα που λειτουργούσαν το 2010, το 2023 είχαν απομείνει μόλις 4.358, καταγράφοντας πτώση 56%, ενώ εκτιμάται ότι άλλα 300 έκλεισαν στη διάρκεια του 2024.
Πώς θα επηρεαστούν καταναλωτής και βιομηχανία
Ως προς τις ευρύτερες επιπτώσεις, ο ίδιος επισημαίνει ότι υφίσταται ένα εύρος τιμών στην πρόταση της Κομισιόν. «Όλα έχουν να κάνουν με την τελική απόφαση για το ποια θα είναι η τελική τιμή σε επίπεδο λιανικής. Εάν διπλασιαστεί ο φόρος για παράδειγμα και εφόσον κάτι τέτοιο οδηγήσει σε αύξηση 2 ευρώ το πακέτο, τότε η επίδραση για εμάς στο τεμάχιο είναι μηδενική, γιατί τον φόρο θα τον πληρώσει ο καταναλωτής. Μπορεί ωστόσο να έχουμε μείωση στις ποσότητες που πουλάμε, ενώ εάν απορροφήσουμε εμείς τον φόρο, θα είμαστε εκείνοι που θα επιβαρυνθούμε. Τα πάντα εξαρτώνται από το ποσοστό της αύξησης που θα πληρώσει ο καταναλωτής και τι από αυτό θα επωμιστεί η βιομηχανία. Σε χώρες της Ευρώπης, πάντως, η αύξηση του φόρου μετακυλίεται στον καταναλωτή. Στην Ελλάδα οι αυξήσεις φόρων στα καπνικά που επιβλήθηκαν το 2015 απορροφήθηκαν από την καπνοβιομηχανία, γεγονός που είχε σημαντική επίδραση στα έσοδά τους. Το σίγουρο είναι ότι θα υπάρξει επίπτωση για όλους. Για τη βιομηχανία πιθανώς θα υπάρξει μείωση του όγκου και για τον καταναλωτή μεγάλη επίδραση της λιανικής τιμής. Για το κράτος επίσης θα υπάρξει μείωση των φορολογικών εσόδων λόγω μείωσης του όγκου πωλήσεων, ενώ πιθανώς θα υπάρξουν και καταναλωτές που θα στραφούν στα λαθραία τσιγάρα. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, δεν υπάρχει ακόμα συγκεκριμένη απόφαση, με συγκεκριμένη λιανική τιμή, για να γνωρίζουμε πώς θα επιδράσει η πιθανή αύξηση της φορολογίας σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη», συμπληρώνει ο κύριος Νικηφορίδης.
Όπως εκτίμησε ο κύριος Νικηφορίδης, η ελληνική κυβέρνηση γνωρίζει τα προβλήματα και επομένως κατά τον ίδιο μπορεί να τα προσεγγίσει με τρόπο που θα περιοριστεί το μέγεθος των επιπτώσεων. «Το 2015 είχαμε πέντε αυξήσεις κερδοφορίας σε 5 μήνες και εισροή λαθραίων στα καπνικά προϊόντα, η οποία πριν από το 2015 ήταν στα επίπεδα του 3%-4%. Οι πέντε αυξήσεις φορολογίας οδήγησαν σε αύξηση των λαθραίων στο 23,5%. Πλέον το ποσοστό των λαθραίων είναι 17,5%».
Η νέα αλλαγή της φορολογίας είναι προγραμματισμένη να εφαρμοστεί από το 2028, αρκεί να γίνει συνετά και με χρονοδιάγραμμα, όπως τόνισε ο κύριος Νικηφορίδης. «Είναι κάτι που θα γίνει. Το μέγεθος δεν το γνωρίζουμε προς το παρόν», πρόσθεσε.
Η ελληνική αγορά καπνικών
Στην Ελλάδα το 55% του τζίρου των πωλούμενων καπνικών αντιστοιχεί στα προϊόντα νέας γενιάς (θερμαινόμενες ράβδοι καπνού και ηλεκτρονικά τσιγάρα και το 45% στα παραδοσιακά τσιγάρα. Αντίστοιχα, σε όγκο το 74% αντιστοιχεί στα παραδοσιακά τσιγάρα και το 26% στα προϊόντα νέας γενιάς. Στην Ελλάδα η αγορά των προϊόντων νικοτίνης ανέρχεται σε 18 δισεκατομμύρια τεμάχια που πωλούνται σε ετήσια βάση, σύμφωνα με τα στοιχεία που επικαλέστηκαν τα στελέχη της Imperial Brands Hellas.
Στις θερμαινόμενες ράβδους καπνού το μερίδιο πωλήσεων της Παπαστράτος με τα Terea ξεπερνάει το 80% και οι υπόλοιπες εταιρείες, BAT, Imperial και JTI διατηρούν το υπόλοιπο 15%. Πρώτη μάρκα στα παραδοσιακά τσιγάρα είναι τα Marlboro. Στα premium παραδοσιακά τσιγάρα την πρώτη θέση πωλήσεων καταλαμβάνουν τα Davidoff και στην κατηγορία slim τα Καρέλια.
