Με τις δασμολογικές πιέσεις να εντείνονται στην Ευρώπη, το ισχυρό ευρώ να δυσκολεύει τις εξαγωγές και τη γεωπολιτική αβεβαιότητα να επιβαρύνει συνολικά το οικονομικό περιβάλλον, η Ελλάδα καταφέρνει να διαφοροποιηθεί θετικά από το ευρωπαϊκό σύνολο. Ωστόσο, οι ελληνικές βιομηχανίες, παρά το δυσμενές πλαίσιο, παρουσιάζουν αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα και κερδίζουν μερίδιο στις διεθνείς αγορές, σύμφωνα με το νέο τεύχος «Τάσεις του Επιχειρείν» της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας.
Οι εξαγωγές αγαθών (πλην πετρελαίου) εκτιμάται ότι θα κλείσουν το 2025 με αύξηση 2% σε πραγματικούς όρους, ανατρέποντας τη μείωση 0,8% που είχε καταγραφεί το 2024. Ήδη από το πρώτο εξάμηνο του έτους, η Ελλάδα σημείωσε άνοδο 3,9%, καταγράφοντας την πέμπτη υψηλότερη επίδοση στην Ευρώπη και κατακτώντας θέσεις στην πρώτη δεκάδα σε πέντε από τους δέκα βασικούς εξαγωγικούς κλάδους. Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό: το μερίδιο της ελληνικής βιομηχανίας στις ευρωπαϊκές εξαγωγές ανήλθε στο 0,6%, από 0,4% το 2015, εξέλιξη που σε ορίζοντα δεκαετίας έχει προσθέσει 4,1 δισ. ευρώ στις εξαγωγές της χώρας.
Το 2025, ωστόσο, εξελίσσεται σε έτος δύο ταχυτήτων. Μετά τις ισχυρές επιδόσεις του πρώτου εξαμήνου, το δεύτερο εξάμηνο κινείται σε επίπεδα πιο κοντινά στην περσινή χρονιά. Η εικόνα αυτή αντανακλά, σε μεγάλο βαθμό, τη στρατηγική αποθεματοποίησης των εισαγωγικών επιχειρήσεων της Ευρώπης πριν από την ανακοίνωση της εμπορικής συμφωνίας ΕΕ–ΗΠΑ τον Ιούλιο. Το φαινόμενο αντιστράφηκε στη συνέχεια, με τις μεγαλύτερες πιέσεις να εμφανίζονται στο τρίτο τρίμηνο. Αν και η συμφωνία είχε σχετικά μικρή άμεση επίδραση στην Ελλάδα, συνέβαλε καθοριστικά στη μείωση της αβεβαιότητας γύρω από το ενδεχόμενο ενός ευρείας κλίμακας εμπορικού πολέμου, απομακρύνοντας την απειλή νέων πληθωριστικών πιέσεων και διαταραχών στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Υπό αυτό το πρίσμα, λειτούργησε ως βασικός καθοριστικός παράγοντας της βραχυπρόθεσμης μεταβλητότητας του έτους.
Πέρα όμως από τις συγκυριακές εξελίξεις, η έκθεση αναδεικνύει ένα βαθύτερο διαρθρωτικό στοιχείο: τη σταθερή δύναμη των δύο παραδοσιακών εξαγωγικών πυλώνων της χώρας, των Τροφίμων και των Μετάλλων. Τα τρόφιμα σημείωσαν εντυπωσιακή άνοδο 10% στο πρώτο εξάμηνο, επιβεβαιώνοντας τη διεθνή ανταγωνιστικότητα προϊόντων όπως το ελαιόλαδο, τα γαλακτοκομικά και τα φρούτα. Τα μέταλλα, από την πλευρά τους, κατέγραψαν αύξηση 7%, διατηρώντας υψηλή δυναμική τόσο εντός όσο και εκτός ΕΕ, με ισχυρή παρουσία σε αγορές όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Νορβηγία. Το μερίδιο του κλάδου στις ευρωπαϊκές εξαγωγές ανήλθε στο 1,1% το 2025, από 0,9% το 2011, επιβεβαιώνοντας τη σταθερή του άνοδο.
Οι πρώτες ενδείξεις για το δεύτερο εξάμηνο αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας, καθώς οι δύο κλάδοι ανεβαίνουν προσωρινά στην τρίτη θέση των ευρωπαϊκών εξαγωγικών επιδόσεων, διατηρώντας θετική δυναμική παρά τις πιέσεις. Το παράδειγμα των μετάλλων είναι ενδεικτικό της στρατηγικής δυναμικής της Ελλάδας: ακόμη και απέναντι σε δασμούς που φθάνουν έως και το 50%, έντονες διακυμάνσεις στη ζήτηση και υψηλά ενεργειακά κόστη, ο κλάδος κατάφερε την τελευταία πενταετία να διατηρεί εξαγωγές περίπου 6 δισ. ευρώ ετησίως, καλύπτοντας κρίσιμες διεθνείς αγορές. Η επίδοση αυτή υπογραμμίζει ότι, παρότι μικρή οικονομία, η Ελλάδα μπορεί να παραμένει σταθερά ανταγωνιστική σε τομείς παγκόσμιας κλίμακας, όταν επενδύει στη διαφοροποίηση προϊόντων και στη συνεχή ενίσχυση της ποιότητας.
Η μελέτη της Εθνικής Τράπεζας επισημαίνει ότι οι επιδόσεις των παραδοσιακών ελληνικών κλάδων δεν αποτελούν απλώς ένδειξη ανθεκτικότητας σε ένα δύσκολο περιβάλλον, αλλά θεμέλιο για μια πιο ισχυρή εξαγωγική ταυτότητα στο μέλλον. Με σταθερή στρατηγική και επένδυση στην ποιοτική παραγωγή, η χώρα μπορεί να ενισχύσει περαιτέρω τον ρόλο της σε αγορές υψηλών απαιτήσεων και μεγάλης κλίμακας, αξιοποιώντας τη θετική δυναμική που έχει ήδη δημιουργηθεί.
