Η έβδομη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν μέσα σε δυόμισι χρόνια, που δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία των δύο χωρών, δείχνει τη διάθεση που φαίνεται να υπάρχει από τις δύο πλευρές για τακτική αποκλιμάκωση της έντασης, περαιτέρω εξομάλυνση των σχέσεων και διατήρηση μιας σχετικής ηρεμίας.
Είχαν προηγηθεί οι συναντήσεις τους στο Βίλνιους, στη Νέα Υόρκη, την Αθήνα, την Άγκυρα, την Ουάσιγκτον και τη Νέα Υόρκη, η αυριανή όμως (στη Νέα Υόρκη εκ νέου) ξεκινάει από διαφορετική αφετηρία: η προσπάθεια της Άγκυρας να επικυρώσει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, η προκλητική στάση στο ζήτημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου και οι εμπρηστικές δηλώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων έχουν ταράξει τα λεγόμενα «ήρεμα νερά». Το «Πίρι Ρέις» δεν βγήκε τελικά την περασμένη εβδομάδα στο Αιγαίο, ωστόσο το κλίμα στις διμερείς σχέσεις δεν είναι πλέον αυτό που παρατηρούσαμε στη διάρκεια του 2023 και του 2024.
Από την πλευρά της, η ελληνική κυβέρνηση έχει δείξει με σαφήνεια τις προθέσεις της. «Η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να συζητήσει ούτε ζητήματα αφοπλισμού ούτε προφανώς ζητήματα “γκρίζων ζωνών”, ούτε ζητήματα κυριαρχίας», ήταν το μήνυμα που έστειλε στην πρόσφατη τηλεοπτική του συνέντευξη ο πρωθυπουργός, ο οποίος, ωστόσο, θέλει να κρατήσει ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με την Άγκυρα σε επίπεδο κορυφής.
Θέλει, επίσης, να διατηρήσει τα οφέλη από τη λεγόμενη πολιτική των «ήρεμων νερών», που είναι κυρίως η έλευση τουριστών από τα τουρκικά παράλια στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου με τη βίζα εξπρές, η μείωση των μεταναστευτικών ροών και ο περιορισμός των υπερπτήσεων και παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου.
Είναι σαφές επίσης ότι μαζί με τον «κλάδο ελαίας» κραδαίνει και την απειλή του βέτο για το ευρωπαϊκό εξοπλιστικό πρόγραμμα SAFE. Όπως έχει δηλώσει ο ίδιος, «όσο υπάρχει το casus belli στο τραπέζι και όσο η Τουρκία και σε άλλα πεδία επιδεικνύει έναν αναθεωρητισμό, ο οποίος είναι εις βάρος της Ελλάδος, η Ελλάδα θα μπλοκάρει τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα SAFE, όπως έχει τη δυνατότητα να κάνει». Για το δε τουρκολιβυκό μνημόνιο, άφησε μια σαφή αιχμή, μέσα από την καθιερωμένη κυριακάτικη ανασκόπηση στο Facebook. Αναφερόμενος στην έναρξη της διαδικασίας για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης, ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε πως «ο δρόμος προς την ευρύτερη περιφερειακή σταθερότητα περνάει μέσα από συμφωνίες γνήσια γειτονικών χωρών, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, και όχι από αυθαίρετα και ανυπόστατα μνημόνια».
Στο πλαίσιο της 80ής Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, η Γενική Συζήτηση Υψηλού Επιπέδου -γνωστή και ως Εβδομάδα Υψηλού Επιπέδου (High-level Week 2025)- θα ξεκινήσει αύριο, 23 Σεπτεμβρίου, και θα λήξει στις 29 Σεπτεμβρίου. Ο Έλληνας πρωθυπουργός θα φτάσει στις ΗΠΑ αύριο, Τρίτη, ημέρα κατά την οποία θα συναντηθεί με τον πρόεδρο της Τουρκίας και θα μείνει μέχρι και την Παρασκευή 26, την ημέρα που θα εκφωνήσει την ομιλία του στα Ηνωμένα Έθνη.
«Η εκτίμησή μου είναι ότι ο πρωθυπουργός θα του θέσει δύο θέματα. Το ένα είναι η πρόθεση της Τουρκίας να συμμετάσχει στο πρόγραμμα SAFE, τα 150 δισεκατομμύρια ευρώ, όπου η Ελλάδα έχει πει ρητώς ότι δεν μπορεί μία χώρα η οποία απειλεί μία ευρωπαϊκή χώρα με πόλεμο να μπει μέσα σ’ ένα ευρωπαϊκό αμυντικό πρόγραμμα, και έχει καλέσει την Τουρκία να άρει το casus belli. Και το δεύτερο θέμα είναι η εμπλοκή που έχει υπάρξει με την Τουρκία γύρω από το καλώδιο», ήταν η θέση που εξέφρασε ο Άγγελος Συρίγος, βουλευτής της ΝΔ και καθηγητής Διεθνών Σχέσεων.
Αύριο, επίσης, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα συμμετάσχει στη δεξίωση που παραθέτει στη Νέα Υόρκη προς τιμήν των ηγετών ο πρόεδρος των ΗΠA, Ντόναλντ Τραμπ, ενώ θα έχει ξεχωριστές συναντήσεις με τον πρόεδρο της Κύπρου, Νίκο Χριστοδουλίδη, με τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίγιεφ, και με τον πρόεδρο της Υεμένης, Ρασάντ αλ Αλίμι. Σίγουρα η συνάντηση με τον κ. Χριστοδουλίδη έχει ξεχωριστή σημασία, καθώς συν τοις άλλοις θα συζητηθεί πλέον σε επίπεδο κορυφής η βέλτιστη δυνατή λύση, ώστε να προχωρήσει η ηλεκτρική διασύνδεση των δύο χωρών μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου.
