Το 2022 η Σαουδική Αραβία ανακοίνωσε μία από τις πιο φιλόδοξες προσπάθειές της μέχρι σήμερα: τη δημιουργία ενός τεράστιου χιονοδρομικού θερέτρου στην καρδιά της ξηρής ερήμου της Μέσης Ανατολής. Το χιονοδρομικό θέρετρό αυτό, γνωστό και ως Trojena, περιλαμβάνει πίστες σκι πάνω σε στέγες πολυτελών ξενοδοχείων, μια λίμνη που θα κρέμεται από γκρεμό βουνού και έναν κρυστάλλινο ουρανοξύστη στο μέγεθος του Πύργου του Άιφελ.
Το έργο Trojena αποτελεί μέρος της σχεδιαζόμενης μεγα-πόλης Neom και έχει οριστεί να φιλοξενήσει τους Ασιατικούς Χειμερινούς Αγώνες το 2029. Ωστόσο, καθώς βρίσκεται σε μια περιοχή με ελάχιστες χιονοπτώσεις, εξελίσσεται σε μία από τις πιο δύσκολες δοκιμασίες της ικανότητας της Σαουδικής Αραβίας να υλοποιήσει τις μεγαλεπήβολες φιλοδοξίες του πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις του για σημαντικές διεθνείς διοργανώσεις.
Σύμφωνα με την επιχειρηματική πλατφόρμα MEED, το έργο εκτιμάται ως μια επένδυση ύψους 19 δισ. δολαρίων και είχε αρχικά προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί έως το 2026. Όμως το βασίλειο του Κόλπου βρίσκεται αντιμέτωπο με την πρόκληση να έχει το Trojena έτοιμο εγκαίρως για τους αγώνες. Για διεθνείς διοργανώσεις, συχνά απαιτείται η ύπαρξη βασικών υποδομών πολύ νωρίτερα, και η Σαουδική Αραβία κινδυνεύει να χάσει κάποιες προθεσμίες, σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Bloomberg.
Λύσεις όπως η μεταφορά των αγώνων σε άλλη χώρα ίσως χρειαστεί τελικά να εξεταστούν, αν και η Σαουδική Αραβία είναι πιθανό να πιέσει για να τηρήσει τις δεσμεύσεις της να φιλοξενήσει το τουρνουά, ανέφεραν ορισμένες από τις πηγές. Μεταξύ των ανησυχιών που εκφράζονται είναι η πρόκληση της άντλησης επαρκούς ποσότητας νερού σε ένα βουνό για τη σχεδιαζόμενη λίμνη στο Trojena, η δημιουργία τεχνητού χιονιού σε επαρκείς ποσότητες και οι δυσκολίες κατασκευής σε μεγάλο υψόμετρο σε μια περιοχή με περίπλοκη τοπογραφία.
«Η ανάπτυξη της Neom, συμπεριλαμβανομένου του Trojena, προχωράει σύμφωνα με ένα σταδιακό σχέδιο που δίνει έμφαση στα διεθνή πρότυπα, στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και στα διαχρονικά οφέλη», ανέφερε η Neom σε δήλωσή της στο Bloomberg. «Η εργασία στο Trojena, τον προορισμό βουνού της Neom που λειτουργεί όλο τον χρόνο, συνεχίζεται», Τουλάχιστον ένα άτομο εξοικειωμένο με την κατάσταση επιβεβαίωσε την άποψη αυτήν και πρόσθεσε ότι η ανάπτυξη δεν έχει υποστεί σημαντικές περικοπές στον προϋπολογισμό, οι οποίες έχουν αναστείλει άλλα μέρη της Neom.
Οι διοργανωτές των Ασιατικών Χειμερινών Αγώνων παρακολουθούν στενά την πρόοδο στο Trojena και κάποια στοιχεία θα μπορούσαν να τροποποιηθούν ώστε να διασφαλιστεί ότι θα είναι έτοιμο να φιλοξενήσει τους αγώνες, σύμφωνα με ορισμένους από τους εμπλεκόμενους. Τα εναλλακτικά σχέδια αποτελούν τυπική προφύλαξη για τέτοιες μεγάλες διοργανώσεις, αλλά ένα άτομο εξοικειωμένο με το θέμα είπε ότι είναι πολύ νωρίς για οποιαδήποτε απόφαση σε αυτό το μέτωπο.
Το δύσκολο μονοπάτι της Σαουδικής Αραβίας
Το χιονοδρομικό κέντρο αποτελεί μια πρόκληση που αναδεικνύει τον λογαριασμό που αντιμετωπίζει το Ριάντ σχετικά με το Neom, το οποίο ανακοινώθηκε το 2017 ως ένα από τα μεγαλύτερα κατασκευαστικά έργα στον κόσμο και πλέον εκτιμάται ότι θα κοστίσει έως και 1,5 τρισ. δολάρια – τριπλάσιο από το αρχικό κόστος. Οι οικονομικές πιέσεις που δημιουργούν αυτές οι μεγάλες φιλοδοξίες έγιναν έντονα εμφανείς τις τελευταίες ημέρες, καθώς το κρατικό επενδυτικό ταμείο μείωσε την αξία των λεγόμενων γιγαντιαίων έργων του, στα οποία περιλαμβάνονται το Neom και τουριστικές επενδύσεις, κατά 8 δισ. δολάρια. Οι Σαουδάραβες έχουν τώρα μια δύσκολη επιλογή: να προχωρήσουν μπροστά, ακόμη κι αν οι χαμηλότερες τιμές πετρελαίου βαθαίνουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα, ή να περιορίσουν τα σχέδια, όπως έχουν ήδη αρχίσει να κάνουν σε ορισμένες αναπτύξεις.
Τα διακυβεύματα είναι υψηλά τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Οι προσπάθειες αυτές αποτελούν ζωτικό μέρος του οικονομικού μετασχηματιστικού σχεδίου Vision 2030 του πρίγκιπα διαδόχου για τη μείωση της εξάρτησης από τα έσοδα του πετρελαίου, και δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια έχουν ήδη δαπανηθεί σε αυτές. Το βασίλειο έχει δεσμευτεί να φιλοξενήσει μια σειρά διεθνών διοργανώσεων σε τέτοιες αναπτύξεις, συμπεριλαμβανομένου του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου Ανδρών 2034. Οι Χειμερινοί Αγώνες του 2029 αναμένεται να φιλοξενήσουν αθλητές επιπέδου Ολυμπιακών Αγώνων από την Κίνα, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, την Ινδία και άλλες χώρες. Προηγούμενες διοργανώσεις προσέλκυσαν δεκάδες χιλιάδες φιλάθλους σε αθλήματα όπως το χόκεϊ επί πάγου, το πατινάζ ταχύτητας και το σνόουμπορντ, πέραν του σκι.
Το Trojena είναι μία από τουλάχιστον πέντε διαφορετικές περιοχές που έχουν προγραμματιστεί για το Neom, το οποίο αναμένεται να περιλαμβάνει τα πάντα, από καθρεφτισμένους ουρανοξύστες μήκους 106 μιλίων με την ονομασία The Line, μέχρι μια πλωτή βιομηχανική πόλη και πολυτελή ξενοδοχεία αιωρούμενα πάνω από έρημους λιμνοθάλασσες. Και όλα αυτά προσθέτουν στον σωρό των προβλημάτων που ήδη συσσωρεύονται μέσα στην πόλη.
Τα σχέδια για το The Line έχουν αντιμετωπίσει καθυστερήσεις και ορισμένα έργα εντός αυτού -συμπεριλαμβανομένου ενός ποδοσφαιρικού σταδίου που προορίζεται να φιλοξενήσει 46.000 θέσεις σε ύψος 350 μέτρων πάνω από το The Line για το τουρνουά FIFA 2034- θα είναι δύσκολο να σχεδιαστούν μηχανικά. Η Sindalah, ένα πολυτελές νησί που ήταν το πρώτο τμήμα της μεγαλούπολης που άνοιξε, εξακολουθεί να μην είναι διαθέσιμη για δημόσια χρήση, παρά την ήπια έναρξη λειτουργίας στα τέλη του προηγούμενου έτους, κατά την οποία ο πρίγκιπας διάδοχος προσκάλεσε επισκέπτες να μείνουν στο θέρετρο, όπως δήλωσαν άτομα εξοικειωμένα με το θέμα.
Η κατάσταση των διάφορων εργοταξίων στο Neom βασίζεται σε συνεντεύξεις με αρκετά άτομα που γνωρίζουν το θέμα και ζήτησαν να μην κατονομαστούν λόγω εμπιστευτικότητας. Δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι οι εργασίες στο Trojena βρίσκονται σε εξέλιξη. Η Maxar, εταιρεία εμπορικής δορυφορικής απεικόνισης, δήλωσε ότι η ανάλυσή της έδειξε ότι οι εγκαταστάσεις στη Sindalah ήταν κατά κύριο μέρος ολοκληρωμένες μέχρι το τέλος του προηγούμενου έτους, αλλά το γήπεδο γκολφ φαινόταν πιο εγκαταλελειμμένο τον Δεκέμβριο. Εικόνες από την Planet Labs τον Ιούλιο δείχνουν έλλειψη χλοοτάπητα στο γήπεδο γκολφ, ενώ ορισμένα από τα κτίρια που υπήρχαν τον Δεκέμβριο φαίνεται να έχουν πλέον εξαφανιστεί.
Τα ιλιγγιώδη ποσά του Neom
Οι δαπάνες στα giga projects καταρρέουν και τα στοιχεία είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά στο Neom. Η ανάπτυξη, που ανήκει στο Δημόσιο Επενδυτικό Ταμείο αξίας 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων, έχει αναθέσει μόλις 20 εκατομμύρια δολάρια σε συμβάσεις το 2025, σύμφωνα με την MEED, κυρίως για πρώιμες υποδομές στην λίγο γνωστή περιοχή που ονομάζεται Magna, δείχνοντας πτώση σε σχέση με την κορύφωσή της το 2023, όταν οι συμβάσεις είχαν φτάσει τα 12,6 δισεκατομμύρια δολάρια. Η Magna είναι ένας πολυτελής παραθαλάσσιος προορισμός κατά μήκος του Κόλπου του Άκαμπα, που αναμένεται να διαθέτει περισσότερα από δώδεκα πολυτελή ξενοδοχεία, κατοικίες και λέσχες γιοτ.
Συνολικά, τεράστια ποσά έχουν ήδη επενδυθεί σε αυτές τις αναπτύξεις, και τα δεδομένα της MEED δείχνουν ότι συμβάσεις ύψους περίπου 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων έχουν ανατεθεί μόνο για το Neom από το 2019.
Στο Trojena, οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι και το Neom δεν έχουν δώσει ένδειξη για το αν το χιονοδρομικό θέρετρο καθυστερεί ή κινδυνεύει να μην τηρήσει τις προθεσμίες για τους Ασιατικούς Χειμερινούς Αγώνες. Ορισμένα στοιχεία δεν είναι απαραίτητα για το χιονοδρομικό χωριό που θα φιλοξενήσει τους αγώνες και η χώρα θα μπορούσε τελικά να επιλέξει να μειώσει τα σχέδια για να τηρήσει τις προθεσμίες του γεγονότος, σύμφωνα με άτομα εξοικειωμένα με το θέμα.
Η φιλοξενία ενός διεθνούς γεγονότος είναι απαιτητική οπουδήποτε στον κόσμο, αλλά η Σαουδική Αραβία αντιμετωπίζει μια ιδιαίτερα δύσκολη πρόκληση στο Trojena λόγω της γεωγραφίας της. Παρ’ όλο που η περιοχή λαμβάνει κάποια φυσική χιονόπτωση και το Neom αναφέρει ότι οι χειμερινές θερμοκρασίες εκεί φτάνουν σε «υπο-μηδενικές», θα δυσκολευτεί να συγκριθεί με τοποθεσίες όπως η Harbin της Κίνας – η πόλη που φιλοξένησε τους τελευταίους Ασιατικούς Χειμερινούς Αγώνες και ονομάζεται «Πόλη Πάγου», λόγω της αφθονίας του χιονιού και των χειμερινών θερμοκρασιών, που φτάνουν σχεδόν τους -15 βαθμούς Κελσίου.
Με τα χρόνια, το Trojena έχει αναδειχθεί ως ένα μηχανικό και αρχιτεκτονικό θαύμα. Σε δελτίο τύπου του Neom τον Οκτώβριο του 2022, που ανακοίνωνε νέο ξενοδοχείο στην περιοχή, περιλαμβάνονταν καλλιτεχνικές απεικονίσεις που έδειχναν εκτεταμένη κατασκευή με χιονοδρομικές πίστες καλυμμένες με χιόνι. Μια άλλη ανακοίνωση τον Ιούνιο του 2023 παρουσίαζε εικόνα μιας τεράστιας λίμνης ανάμεσα στις κορυφές των βουνών. Το σχέδιο είναι να γίνει προορισμός βουνών όλο τον χρόνο, με τρεις μήνες χειμερινών σπορ και έμφαση σε θερινές και υδάτινες δραστηριότητες τους πιο θερμούς μήνες του έτους.
Ο Philip Gullett, εκτελεστικός διευθυντής του Trojena, δήλωσε τον Ιανουάριο στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός ότι η «απόλυτη προτεραιότητα» είναι να είναι έτοιμοι για τους Ασιατικούς Χειμερινούς Αγώνες.
Τα μηχανικά προβλήματα
Ωστόσο, αυτές οι φιλοδοξίες έχουν δημιουργήσει μοναδικά μηχανικά προβλήματα. Η τεχνητή λίμνη 2,8 χιλιομέτρων, προϋπολογισμού 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που έχει προγραμματιστεί για την κορυφή των βουνών, προορίζεται να είναι μία από τις πολλές πηγές νερού για το τεχνητό χιόνι. Η άντληση και η συγκράτηση του νερού για τη δημιουργία επαρκούς ποσότητας χιονιού θα μπορούσε να αποτελέσει πρόκληση, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν την κατάσταση.
Διερευνώνται διαφορετικά σενάρια, συμπεριλαμβανομένης πιθανής μείωσης κάποιων εργασιών για περικοπή κόστους και χρόνου, ανέφεραν άλλοι. Δεδομένης της διεθνούς σημασίας της διοργάνωσης, το βασίλειο είναι πιθανό να κάνει ό,τι είναι δυνατό για να τη φέρει εις πέρας.
«Νομίζω ότι θα γίνει. Μπορεί να είναι την τελευταία στιγμή, με ανθρώπους να τρέχουν πανικόβλητοι για να εκπληρώσουν ένα σχεδόν αδύνατο καθήκον», είπε η Karen Young, ανώτερη ερευνήτρια στο Κέντρο Παγκόσμιας Ενεργειακής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Κολούμπια. «Αλλά θα γίνει επαρκώς, ώστε οι σωστοί άνθρωποι να μπουν σε ένα ξενοδοχείο και να υπάρχει αρκετό χιόνι για μια καλή διαδρομή και για να καταγραφεί ό,τι συνέβη».
Οι κατασκευαστές προχωρούν στο Trojena. Πρόσφατα έχουν προχωρήσει οι εργασίες για την κατασκευή σηράγγων που θα συνδέουν την κορυφή του βουνού, καθώς και για τη χιονοδρομήσιμη οροφή του θερέτρου, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν την κατάσταση και αναρτήσεις στο LinkedIn. Οι λογαριασμοί του Neom στα κοινωνικά δίκτυα σημειώνουν επίσης πρόοδο στις δοκιμές των χιονοδρομικών πιστών στο Trojena.
Το πολυτελές νησί Sindalah -ένα έργο πολύ πιο εύκολο από τεχνική άποψη σε σχέση με το Trojena- εγκαινιάστηκε στα τέλη του περασμένου έτους με ένα υπερ-αποκλειστικό beach party για χρηματοδότες, καλλιτέχνες και influencers. Παρ’ όλα αυτά, ο χώρος δεν έχει ανοίξει ακόμα στο κοινό και παραμένει κλειστός σήμερα, αφού ο διάδοχος του θρόνου έκρινε ότι το νησί δεν ανταποκρίνεται στα πρότυπα και τις προσδοκίες του, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν την κατάσταση. Σχεδιαστικά ελαττώματα και ζητήματα δομικής ακεραιότητας ήταν μερικοί από τους παράγοντες, είπαν τα ίδια άτομα.
Επιπλέον, το The Line στο Neom πρόκειται να υποβληθεί σε ευρεία στρατηγική αναθεώρηση για να αξιολογηθεί η εφικτότητα του έργου και το κατά πόσο θα πρέπει να γίνουν αλλαγές, όπως ανέφερε το Bloomberg News. Οι φιλοδοξίες για το έργο έχουν ήδη περιοριστεί, με μόλις 2,4 χιλιόμετρα από τα 170 χιλιόμετρα του έργου να προγραμματίζονται για ολοκλήρωση μέχρι την αρχή της επόμενης δεκαετίας.
Τα προβλήματα για το Neom υπερβαίνουν κατά πολύ τα τεχνικά ζητήματα. Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, καθώς οι τιμές του πετρελαίου έχουν μειωθεί και οι κρατικές δαπάνες έχουν αυξηθεί, το δημοσιονομικό έλλειμμα της Σαουδικής Αραβίας έχει διευρυνθεί σταθερά. Οι τιμές του Brent κινούνται γύρω από τα 66 δολάρια το βαρέλι, ασκώντας νέα πίεση στα δημόσια οικονομικά της χώρας. Οι εκτιμήσεις της Bloomberg Economics αναφέρουν ότι η Σαουδική Αραβία χρειάζεται τιμή 94 δολαρίων το βαρέλι για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό και 111 δολάρια, εάν συμπεριληφθούν οι εγχώριες δαπάνες του PIF για τα έργα του διαδόχου του θρόνου.
Εκτός από τους Ασιατικούς Χειμερινούς Αγώνες και το Παγκόσμιο Κύπελλο της FIFA, η Σαουδική Αραβία θα φιλοξενήσει επίσης το ποδοσφαιρικό τουρνουά AFC Asian Cup το 2027 και την Παγκόσμια Έκθεση του 2030. Όλα αυτά απαιτούν επίσης τεράστια κατασκευή σταδίων, ξενοδοχείων και υποδομών.
Οι αναλυτές λένε ότι η Σαουδική Αραβία θα συνεχίσει να δαπανά για να τηρήσει τις δεσμεύσεις της για διεθνή γεγονότα, αλλά μπορεί να επιλέξει να μειώσει τις δαπάνες σε άλλους τομείς. «Πρέπει να θυμόμαστε ότι δεν είναι υπερήρωες», είπε η Young. «Στο τέλος της ημέρας παραμένουν μια κυβέρνηση που πρέπει να παίρνει δύσκολες αποφάσεις».
