Καθηλωμένη στην 42η θέση -την αντίστοιχη που κατείχε το 2024- παραμένει και φέτος η Ελλάδα στον Global Innovation Index 2025. Η χώρα κρατά την ίδια θέση σε επίπεδο καινοτομίας ανάμεσα σε 139 κράτη, κοιτώντας με το κιάλι τους παγκόσμιους πρωταθλητές, όπως η πρωτοπόρος κόσμου Ελβετία.
Το Global Innovation Index, που συντάσσει εδώ και 18 χρόνια ο Παγκόσμιος Οργανισμός Διανοητικής Ιδιοκτησίας (WIPO), παραδίδει μαθήματα στην Ελλάδα, αφού υπογραμμίζει τη βασική παθογένεια του συστήματος παραγωγής καινοτομίας στη χώρα: «ισχυρή παραγωγή γνώσης, έλλειψη εμπορικής της αξιοποίησης».
Την ίδια στιγμή, χώρες όπως η Πορτογαλία (31η) και η Ιταλία (28η) διατηρούν σαφώς καλύτερη θέση στην παγκόσμια κατάταξη, ενώ η Κύπρος (25η) έχει καταφέρει να χτίσει ισχυρότερο προφίλ καινοτομίας, ιδίως μέσω διασύνδεσης επιχειρηματικού και ακαδημαϊκού κόσμου. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα κατατάσσεται 28η στην Ευρώπη, παραμένοντας πίσω από το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής και Βόρειας Ευρώπης, και μπροστά μόνο από ορισμένες χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Όπως προκύπτει από την έκθεση, που συνοδεύει την αξιολόγηση, παρά τις θετικές επιδόσεις σε επιμέρους τομείς, η Ελλάδα παραμένει στάσιμη στην κατάταξη, με τα διαρθρωτικά προβλήματα να την κρατούν πίσω: απουσία ισχυρών συνεργειών πανεπιστημίων–επιχειρήσεων, αδυναμία δημιουργίας clusters, γήρανση του πληθυσμού και χαμηλή επιχειρηματική εκλέπτυνση.
Οι μεγάλες αδυναμίες της Ελλάδας
Σύμφωνα με την ανάλυση του GII 2025, η χώρα εμφανίζει κρίσιμες υστερήσεις που περιορίζουν την ικανότητά της να μετατρέπει τη γνώση και το ανθρώπινο κεφάλαιο σε οικονομική αξία και διεθνή ανταγωνιστικότητα. Ένας από τους πλέον αδύναμους κρίκους στην αλυσίδα παραγωγής καινοτομίας στην Ελλάδα αφορά τη συνεργασία μεταξύ πανεπιστημίων και βιομηχανίας: η χώρα κατατάσσεται στην 107η θέση, παγκοσμίως, ένδειξη ότι οι δεσμοί ανάμεσα σε ακαδημαϊκά ιδρύματα και τον παραγωγικό ιστό παραμένουν αδύναμοι. Το χάσμα αυτό στερεί από την οικονομία πολύτιμη καινοτομία που παράγεται στα ελληνικά πανεπιστήμια.
Άλλος αδύναμος κρίκος στην αλυσίδα παραγωγής καινοτομίας στη χώρα είναι αυτό που οι συντάκτες της έκθεσης κατονομάζουν «ανάπτυξη clusters». Η επίδοση της Ελλάδας τη φέρνει στην 125η θέση, γεγονός που σημαίνει ότι η χώρα υστερεί σοβαρά στη δημιουργία και την ενίσχυση τοπικών οικοσυστημάτων καινοτομίας. Παρά τις προσπάθειες για ανάπτυξη τεχνολογικών πάρκων και κόμβων, η χώρα δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει ισχυρά κέντρα που να συγκεντρώνουν επιχειρήσεις, ερευνητικά κέντρα και επενδυτές.
Στο λεγόμενο «Δημογραφικό Μέρισμα» με μόλις 23,4% νεανικό πληθυσμό (θέση 130), η Ελλάδα καταγράφει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά παγκοσμίως. Η γήρανση του πληθυσμού περιορίζει την ανανέωση του ανθρώπινου δυναμικού, μειώνοντας τη διαθεσιμότητα νέων δεξιοτήτων και την ευελιξία της αγοράς εργασίας.
Στον άξονα «Επιχειρηματική εκλέπτυνση (Business sophistication)» η Ελλάδα βρίσκεται στη 65η θέση παγκοσμίως, επίδοση που αποτυπώνει τις δυσκολίες των ελληνικών επιχειρήσεων να υιοθετήσουν πρακτικές καινοτομίας, να επενδύσουν σε R&D και να συνεργαστούν με ακαδημαϊκά ιδρύματα.
Οι κόκκινες κάρτες…
Στον δείκτη «ICT υπηρεσίες και ψηφιακή οικονομία» η Ελλάδα βρίσκεται στην 96η θέση, δείχνοντας αδυναμία διεθνοποίησης στον τομέα της ψηφιακής τεχνολογίας. Στον δείκτη «Βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας (High-tech manufacturing)» η χώρα κατατάσσεται στη 71η θέση, αντανακλώντας τη χαμηλή συμβολή της βιομηχανίας στην καινοτομία και την περιορισμένη παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας.
… και οι άσσοι στο μανίκι
Παρά τα σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα που καταγράφει ο Δείκτης, η Ελλάδα παρουσιάζει θετικές επιδόσεις σε ορισμένους δείκτες, κυρίως σε τομείς που συνδέονται με την εκπαίδευση, τη δημιουργικότητα και την ποιότητα θεσμών. Σε αρκετούς δείκτες μάλιστα εμφανίζεται εντυπωσιακά ψηλά, αποδεικνύοντας ότι διαθέτει τις βάσεις για να μετατραπεί σε πολύ πιο ισχυρό παίκτη στο διεθνές σκηνικό. Για παράδειγμα, η χώρα κατατάσσεται 12η παγκοσμίως στις επιστημονικές και τεχνικές δημοσιεύσεις, ενώ βρίσκεται στη 20ή θέση στα διπλώματα ευρεσιτεχνίας ανά ερευνητική δραστηριότητα. Εντυπωσιακή είναι επίσης η 24η θέση στις εφαρμογές κινητών (apps) ανά πληθυσμό, δείχνοντας μια κοινωνία που υιοθετεί και αναπτύσσει ψηφιακά εργαλεία.
Επιπλέον, η Ελλάδα είναι 19η στον κόσμο στους αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και 28η στις δαπάνες εκπαίδευσης ως ποσοστό του ΑΕΠ. Στον άξονα του θεσμικού πλαισίου, η Ελλάδα σημειώνει σχετικά καλή επίδοση, με 25η θέση στη σταθερότητα και τη διακυβέρνηση, ενώ στις υποδομές ηλεκτρονικής διακυβέρνησης βρίσκεται 30ή, στοιχείο που δείχνει τη βελτίωση των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών τα τελευταία χρόνια.
Η στασιμότητα της χώρας στην καινοτομία -όπως επισημαίνουν φορείς του οικοσυστήματος- δεν μπορεί παρά να χτυπά καμπανάκι: εάν δεν υπάρξει άμεση ενίσχυση των πολιτικών καινοτομίας, η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει έδαφος σε μια εποχή όπου η τεχνολογική μετάβαση επανακαθορίζει τους κανόνες του ανταγωνισμού.
Οι παγκόσμιοι πρωταθλητές
Η κορυφή του Global Innovation Index 2025 παραμένει σταθερά ευρωπαϊκή, με την Ελβετία να κατακτά για ακόμη μια χρονιά την 1η θέση, επιβεβαιώνοντας το ισχυρό οικοσύστημα που συνδυάζει υψηλές επενδύσεις σε έρευνα, άρτια θεσμική λειτουργία και στενή διασύνδεση πανεπιστημίων – βιομηχανίας.
Στη 2η θέση βρίσκεται η Σουηδία, μ’ ένα πρότυπο κράτους που έχει επενδύσει σε πράσινες τεχνολογίες, εκπαίδευση και συνεργατικά δίκτυα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ακολουθούν στην 3η θέση, κυριαρχώντας σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι επενδύσεις venture capital και η δημιουργία unicorns.
Η Νότια Κορέα ανεβαίνει στην 4η θέση, σημειώνοντας την καλύτερη επίδοσή της μέχρι σήμερα, με αιχμή την ηλεκτρονική βιομηχανία και τη ρομποτική. Στην 5η θέση, η Σιγκαπούρη ξεχωρίζει παγκοσμίως για την ισχυρή της θέση σε δέκα δείκτες, από την υψηλή τεχνολογική μεταποίηση έως την αξία των unicorns.
Η Κίνα κάνει ιστορικό βήμα, μπαίνοντας για πρώτη φορά στην παγκόσμια δεκάδα (10η θέση), χάρη στη ραγδαία αύξηση δαπανών σε R&D, την πρωτοκαθεδρία στις πατέντες και την ανάπτυξη ισχυρών τεχνολογικών clusters όπως το Shenzhen – Guangzhou.
