THEPOWERGAME
Ο Αλαίν Μποκόμπζα, επικεφαλής στον τομέα Global Asset Management Allocation και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Global Research στη Société Générale, έχει αποκτήσει μέσα από τα χρόνια μια σφαιρική αντίληψη των πραγμάτων που συνθέτουν το οικονομικό περιβάλλον. Στέλεχος της γαλλικής τράπεζας από το 1992 και επί της ουσίας υπεύθυνος στρατηγικής σε έναν τομέα με 60 αναλυτές σε δέκα διαφορετικά σημεία του κόσμου, ο κ. Μποκόμπζα θεωρείται κορυφαίος στον τομέα του. Εστιάζοντας στα γεγονότα με γνώμονα την ιστορία, σκοπός του είναι να αξιολογεί αμερόληπτα τα δεδομένα.
Μιλά στο powergame.gr για τη θέση της Ευρώπης στην κρίση της Ουκρανίας, τις ισορροπίες εντός της Ευρωζώνης, τον «πράσινο» πληθωρισμό και το κόστος που θα επωμισθούν όλοι για την κάλυψη των αναγκών σε αυτήν την ενεργειακή και ψηφιακή μετάβαση.
Η Ευρώπη καλείται σήμερα να πάρει δύσκολες αποφάσεις ως προς τον κίνδυνο εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Πόσο εκτεθειμένη είναι σε μια κλιμάκωση αυτής της κρίσης;
Η ανάλυση της ουκρανικής κρίσης δεν είναι μονοδιάστατη. Έχει πολλά επίπεδα. Πρώτον, λόγω της μεγάλης γεωγραφικής εγγύτητας με τη Ρωσία, η στάση της Ε.Ε δεν μπορεί να είναι πανομοιότυπη με την αμερικανική. Δεύτερον, η Ρωσία έχει αναπτύξει στενούς οικονομικούς δεσμούς με την Ευρώπη, αντίθετα από τις ΗΠΑ που είναι περιορισμένες. Στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Γερμανία βλέπουμε, επίσης, πως υπάρχει στενότητα στην προσφορά φυσικού αερίου. Τρίτον, μια εισβολή ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία αυτόματα θα σημάνει συναγερμό για οικονομικές και χρηματοοικονομικές κυρώσεις, αυξάνοντας τον κίνδυνο έκθεσης σε ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, όπως το ρούβλι και τις εγχώριες αγορές.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι πόσο μακριά θα πάει αυτή η κατάσταση. Ιστορικά βλέπουμε πως η Ρωσία δεν έχει ποτέ διακόψει την παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη, με το πιο πρόσφατο παράδειγμα να είναι η διπλωματική κρίση που ακολούθησε μετά την αιφνίδια προσάρτηση της Κριμαίας το 2014.
Υπάρχουν πολλοί φόβοι που μπορεί να υλοποιηθούν, μπορεί και όχι. Σε αυτή τη φάση γίνεται μια προσπάθεια από τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους για να χαραχθεί μια κοινή πορεία και να αποφευχθεί ένας πόλεμος στην Ουκρανία. Όσο οι αγορές κάνουν το απαραίτητο hedging στις αγορές ενέργειας, οι διπλωμάτες μελετούν ενδελεχώς τις διαστάσεις μιας «εισβολής» ή μιας «επιδρομής», ζυγίζοντας κατά περίπτωση τις αντιδράσεις.
Με τον πληθωρισμό να κινείται σε υψηλά επίπεδα και τη Fed να αντιδρά δυναμικά στις ΗΠΑ, θεωρείτε πιθανή μια αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ νωρίτερα;
Ανέκαθεν, ο πληθωρισμός ήταν ένα περίπλοκο θέμα. Παραδόξως, ο νεότερος πληθυσμός δεν έχει βιώσει καθόλου τι είναι πληθωρισμός καθώς οι τιμές κινούνται σε χαμηλά επίπεδα από τα μέσα της δεκαετίας του ΄80. Αυτό και μόνο θα είναι μια πρωτόγνωρη κατάσταση για όσους θα πρέπει να διαχειριστούν κεφάλαια, αποταμιεύσεις ή άλλα περιουσιακά στοιχεία.
Ο πληθωρισμός παίρνει διαφορετικές διαστάσεις ανάλογα με τις συνθήκες. Την εποχή του υπερπληθωρισμού στη Βραζιλία, οι τιμές μπορεί να αυξάνονταν έως και 1% ανά ώρα.
Η παρούσα φάση είναι διαφορετική. Η επίδραση του υψηλού κόστους ενέργειας στον πληθωρισμό υπερβαίνει το 50%. Οφείλεται στη δυσαναλογία ζήτησης και προσφοράς. Τα προηγούμενα χρόνια δεν υπήρξαν επαρκείς επενδύσεις σε υποδομές από πετρελαϊκούς ομίλους. Οπότε δεν υπάρχει αρκετή ενέργεια για να τροφοδοτήσει την ταχύρρυθμη ανάπτυξη που συντελείται από το 2020, με αποτέλεσμα οι τιμές να είναι αρκετά εκτεθειμένες σε περαιτέρω μείωση της προσφοράς.
Γι’ αυτό η άνοδος των τιμών δεν θα είναι τόσο παροδική όσο αναμένονταν αρχικά, εάν ληφθεί επίσης υπόψη ο πληθωρισμός που προέρχεται από τις εφοδιαστικές αλυσίδες και τη μετάβαση σε πράσινες πηγές ενέργειας. Ο «πράσινος πληθωρισμός», ειδικότερα, είναι διαρθρωτικός. Είναι ένα ζήτημα που έθιξε και η Ίζαμπελ Σνάμπελ, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).
Εντούτοις, δεν παρατηρείται η αύξηση μισθών στην Ευρώπη που υπάρχει στις ΗΠΑ και τη Βρετανία. Ανοδικές τάσεις είναι αισθητές σε μεμονωμένους κλάδους της οικονομίας, όπως η τεχνολογία, και εκεί όπου υπάρχει συναγωνισμός μεταξύ των ταλαντούχων νέων. Αυτό είναι καθησυχαστικό αλλά μένουμε πάντα σε εγρήγορση.
Θα είναι εύκολη μια μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων της Ευρωζώνης; Υπάρχει και μια αλλαγή στις ισορροπίες δυνάμεων στην Ευρωζώνη, με την Ιταλία και τη Γαλλία να συντάσσονται προς μια μεγαλύτερη ευελιξία…
Στο παρελθόν, η Βρετανία με τον πραγματισμό της προσέφερε τη μέση οδό ανάμεσα στη Γαλλία και τη Γερμανία, γεφυρώνοντας το χάσμα απόψεων μεταξύ των δυο. Μετά το Brexit ήταν πολύ σημαντικό να αναπληρωθεί αυτό το κενό και η Ιταλία είναι ιδανική σε αυτόν τον ρόλο. Είναι ο τέλειος συνέταιρος για να συμπληρωθεί αυτή η τριάδα σε οικονομικό και διπλωματικό επίπεδο. Είναι επίσης και μια ικανοποίηση για τους Ιταλούς που ήταν δυσαρεστημένοι εδώ και δεκαετίες. Οπότε αυτή η συσχέτιση δεν έχει να κάνει μόνον με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Σ’ ότι αφορά τους δημοσιονομικούς κανόνες, ο Γερμανός καγκελάριος, Όλαφ Σολτς, έχει δεσμευτεί με τη μείωση των υποχρεώσεων της χώρας του. Αλλά και ο Μανουέλ Μακρόν της Γαλλίας, όπως και η Βαλερί Πεκρές των Ρεπουμπλικάνων, εν όψει των γαλλικών εκλογών θα συμπεριλάβουν στο μανιφέστο τους την ανάγκη μείωσης του ελλείμματος και του χρέους ως προς το ΑΕΠ. Την ίδια ώρα, όμως, είναι κοινώς αποδεκτό πως θα πρέπει να αυξηθούν οι κρατικές δαπάνες για την πράσινη και τη ψηφιακή μετάβαση. Είναι απαραίτητο.
Εντός του 2023 και του 2024 αναμένεται να συνεχιστούν οι δαπάνες από τα πλούσια κράτη προς αυτήν την κατεύθυνση, με την περιφέρεια της Ευρωζώνης να παραμένει δεσμευμένη σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις προκειμένου να έχει μεγαλύτερη δημοσιονομική ευελιξία. Αυτά είναι τα θέματα που θα κυριαρχήσουν στην ευρωπαϊκή ατζέντα από το 2023 και έπειτα.
Εξαιτίας της πανδημίας της νόσου Covid-19 τα κράτη έχουν επωμισθεί μεγάλα χρέη. Μήπως η μεσαία τάξη θα αναγκαστεί να πληρώσει περισσότερους φόρους για να μειωθούν αυτά τα βάρη;
Ο λαϊκισμός που έχουμε δει σε τόσες πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, ξεκίνησε διότι τα δεξιά κόμματα φρόντιζαν για τους πλουσίους και τα αριστερά κόμματα για τους φτωχούς, αλλά κανένας για τη μεσαία τάξη. Αυτό είναι κοινό γνώρισμα. Μετά ήρθε ο Μακρόν στη Γαλλία και είπε πως δεν βρίσκομαι εδώ για τους μεν ή τους δε, αλλά για να κάνω κάτι στη χώρα μου που υπερβαίνει τον διαχωρισμό της δεξιάς με την αριστερά. Αυτό είναι το σκεπτικό που επικράτησε τελευταία και αντανακλά απλά ένα ένστικτο συντήρησης που δεν αφορά μόνον τη Γαλλία.
Τα τελευταία 40 χρόνια, περίπου, επικράτησε το αόρατο χέρι της αγοράς με ελάχιστο κρατικό παρεμβατισμό και φορολογικά βάρη. Σήμερα, όμως, ακόμη και o Μπόρις Τζόνσον, που ανήκει στο ίδιο κόμμα με την Μάργκαρετ Θάτσερ, έχει αλλάξει κατεύθυνση.
Από την πανδημία και μετά, το κράτος επανέρχεται στο προσκήνιο καθώς απαιτείται μεγαλύτερη παρέμβαση για να καλυφθούν οι ανάγκες της ψηφιοποίησης και της ενεργειακής μετάβασης. Έτσι δεν βλέπω να επιστρέφουμε σε πολιτικές laissez-faire στο άμεσο μέλλον. Αυτού του τύπου ο παρεμβατισμός αποκτά μόνιμο χαρακτήρα, με τα όρια της δημοσιονομικής πολιτικής να επεκτείνονται μαζί με απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές.
Με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και την ΕΚΤ, στο μεταξύ, να αναδιπλώνουν την επεκτατική πολιτική τους, πώς θα χρηματοδοτήσουν οι κυβερνήσεις αυτές τις διαρθρωτικές δαπάνες; Ήδη η επιχείρηση ηλεκτρισμού EdF και το γαλλικό κράτος επωμίζονται επιπλέον κόστος για το πλαφόν που έλαβαν στις τιμές ενέργειας. Είναι πολιτικά ορθή αυτή η κρατική παρέμβαση αλλά κάποιος θα πρέπει να την χρηματοδοτήσει.
Είναι μεγάλα τα περιθώρια για περαιτέρω άνοδο των αγορών μετά το περσινό ράλι;
Είναι λογικό να αναμένει κανείς αποδόσεις από τις μετοχές των εταιρειών που συσχετίζονται με την πράσινη μετάβαση. Πέραν τούτου είχαμε επτά ή και οκτώ διαδοχικά τρίμηνα με επεκτατική δημοσιονομική και νομισματική πολιτική. Και οι αγορές πορεύονταν ανάλογα. Σήμερα, όπως προαναφέραμε, η νομισματική πολιτική αρχίζει να περιορίζεται και οι κυβερνήσεις μειώνουν τα μέτρα στήριξης της πανδημίας. Μοναδική εξαίρεση του κανόνα είναι η Κίνα. Αυτές είναι ασυμμετρίες που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στη χάραξη μιας επενδυτικής στρατηγικής.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
