Είναι πολύ συνηθισμένο κάποιος να βιώνει την ταπείνωση, τη δικαίωση και μια καθοριστική δοκιμασία ταυτόχρονα. Σε αυτήν τη δύσκολη θέση βρίσκεται η Ινδία σήμερα. Ο πρόεδρος Donald Trump διαγράφει 25 χρόνια διπλωματίας, αγκαλιάζοντας το Πακιστάν μετά τη σύγκρουσή του με την Ινδία τον Μάιο, και τώρα επιβάλλει στη χώρα δασμούς υψηλότερους και από την Κίνα. Δεν γίνεται να μην έχει σκεφτεί πώς θα αντιδράσει η πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου και η πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία.
Ο Narendra Modi, ο πρωθυπουργός της Ινδίας, χάραξε πρόσφατα μια πορεία για ένα δυνατό, πιο αυτοδύναμο έθνος. Παράλληλα, πρόκειται να συναντηθεί με τον Xi Jinping στην Κίνα, έπειτα από μια πικρή τετραετή σινοϊνδική στρατιωτική αντιπαράθεση στα Ιμαλάια. Η αποξένωση της Ινδίας από την Αμερική είναι σοβαρό λάθος. Για την Ινδία είναι μια στιγμή ευκαιρίας: μια καθοριστική δοκιμασία στην αξίωσή της να είναι μια υπερδύναμη εν αναμονή.
Ο εξευτελισμός της Ινδίας από τον κ. Trump έχει δύο επίπεδα. Στις 27 Αυγούστου, αφού την καταδίκασε για την αγορά ρωσικού πετρελαίου, ο Αμερικανός πρόεδρος επέβαλε επιπλέον δασμολογική επιβάρυνση 25%, πλέον του υφιστάμενου εισαγωγικού δασμού 25% στα ινδικά προϊόντα. Η αγορά αργού πετρελαίου από το Κρεμλίνο είναι βρόμικη, αλλά δεδομένου ότι η Ινδία το κάνει μέσω ενός συστήματος ανώτατων τιμών που διαχειρίζεται η Δύση, ότι πουλάει διυλισμένα προϊόντα πετρελαίου στην Ευρώπη και ότι μεγάλο μέρος του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, αγοράζει επίσης ρωσικό πετρέλαιο, η προσαύξηση κάνει την Ινδία να μοιάζει σαν να έχει στοχοποιηθεί για ειδική τιμωρία.
Ο άλλος εξευτελισμός είναι ο έρωτας του κ. Trump με το Πακιστάν. Έπειτα από μια τρομοκρατική επίθεση στην Ινδία, για την οποία ο κ. Modi κατηγόρησε το Πακιστάν, οι δύο αντίπαλοι είχαν μια τετραήμερη αψιμαχία τον Μάιο, στην οποία συμμετείχαν πάνω από 100 πολεμικά αεροσκάφη και η οποία δημιούργησε φόβους για πυρηνική σύγκρουση. Ωστόσο, ο κ. Trump διερευνά τώρα συμφωνίες για κρυπτονομίσματα και εξόρυξη στο Πακιστάν, ενώ έχει δειπνήσει στον Λευκό Οίκο με τον στρατάρχη Asim Munir, τον σκληροπυρηνικό επικεφαλής του στρατού και de facto κυβερνήτη του, ο οποίος προτείνει τον κ. Trump για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Η Αμερική προσφέρθηκε να μεσολαβήσει για το διαφιλονικούμενο Κασμίρ, σπάζοντας τη δική της μακροχρόνια θέση και ένα ινδικό ταμπού.
Η αποτυχία της Αμερικής να στηρίξει την Ινδία σε ένα βασικό συμφέρον ασφαλείας και η απόφαση να την τιμωρήσει για το εμπόριο έχουν καταρρακώσει την εμπιστοσύνη μεταξύ των Ινδών. Από το 2004 οι Αμερικανοί πρόεδροι καλωσόρισαν την Ινδία ως μια ανερχόμενη δημοκρατική δύναμη, που αντιτίθεται στην κινεζική κυριαρχία στην Ασία. Η οικονομία της αξίας 4 τρισ. δολαρίων και το χρηματιστήριο των 5 τρισ. δολαρίων επισκιάζουν τα αντίστοιχα του Πακιστάν, το οποίο μαστίζεται από αστάθεια, κρίσεις χρέους, τρομοκρατία και εξάρτηση από την Κίνα. Πρόκειται για ένα γιγαντιαίο αυτογκόλ για τα συμφέροντα της Αμερικής, που έρχεται να προστεθεί στην παραμέληση του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη.
Τα παραπάνω εξηγούν το δεύτερο συναίσθημα μεταξύ ορισμένων στην Ινδία: τη δικαίωση. Από την ανεξαρτησία της, το 1947, η Ινδία έχει αποφύγει τις συμμαχίες, αν και η ετικέτα που χρησιμοποιεί έχει αλλάξει από «αδέσμευτη πολιτική» σε «πολλαπλές συμμαχίες». Βασίζεται στη Ρωσία για ορισμένα όπλα και στην Ευρώπη, το Ισραήλ και την Αμερική για άλλα. Η Κίνα προμηθεύει τη μεταποιητική βιομηχανία, ενώ η Δύση παρέχει τεχνολογία και αγορές.
Το 2020, ωστόσο, όταν οι σχέσεις με την Κίνα πάγωσαν για τα καλά μετά τις συνοριακές αψιμαχίες στα Ιμαλάια, κάποιοι στην Ουάσιγκτον ήλπιζαν ότι αυτό μπορεί να προμηνύει μια οιονεί συμμαχία με την Αμερική. Πληροφορίες ανταλλάχθηκαν και οι κοινές στρατιωτικές ασκήσεις ΗΠΑ-Ινδίας, στις οποίες συμμετείχαν επίσης η Ιαπωνία και η Αυστραλία, οδήγησαν το 2024 σε μια στρατηγική συμφωνία για στενότερες αμυντικές σχέσεις.
Οι Ινδοί, που αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τις παγκόσμιες εμπλοκές, αισθάνονται δικαιωμένοι από τα γεγονότα των τελευταίων μηνών. Όπως προειδοποιούσαν πάντα, η εξάρτηση από την Αμερική είναι επικίνδυνη. Η επίσκεψη του κ. Modi στην Κίνα έχει σκοπό να σηματοδοτήσει ότι η Ινδία έχει επιλογές.
Η ταπείνωση και η δικαίωση αποτελούν μια δοκιμασία των δυνατοτήτων και της ανθεκτικότητας της Ινδίας. Επί 11 χρόνια ο κ. Modi επιδιώκει την οικοδόμηση του έθνους, τον εκσυγχρονισμό και τον συγκεντρωτισμό. Υπήρξαν πισωγυρίσματα. Μια προσπάθεια εκβιομηχάνισης είχε μέτρια αποτελέσματα και απέτυχε να δημιουργήσει τις νέες θέσεις εργασίας που χρειάζεται η χώρα. Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι φτωχό. Ο κ. Modi υποπίπτει συχνά στον ινδουιστικό σοβινισμό.
Υπήρξαν όμως και επιτυχίες. Οι νέοι δρόμοι, τα αεροδρόμια, οι ψηφιακές πληρωμές και οι φορολογικές πλατφόρμες δημιούργησαν μια γιγαντιαία ενιαία αγορά. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι ισχυρότερο, με βαθιές κεφαλαιαγορές που βασίζονται στις εγχώριες αποταμιεύσεις, ένα σχεδόν ισορροπημένο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και συνετές τράπεζες. Η Ινδία είναι τώρα λιγότερο πιθανό να προσελκύσει εφοδιαστικές αλυσίδες ως μέρος της έκρηξης «China plus one», αλλά όλα αυτά θα τη βοηθήσουν να αντέξει το εμπορικό σοκ. Η ανάπτυξη αναμένεται να παραμείνει πάνω από το 6%, καθιστώντας την την πιο δυναμική μεγάλη οικονομία του κόσμου και, σύμφωνα με το ΔΝΤ, την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία μέχρι το 2028.
Ο κίνδυνος είναι η επιθετικότητα της Αμερικής να αναζωπυρώσει την κοιμώμενη αυταρχικότητα και τον αντιδυτικισμό. Στην ομιλία του για την Ημέρα της Ανεξαρτησίας από το Κόκκινο Οχυρό στο Δελχί στις 15 Αυγούστου, ο κ. Modi έδωσε έμφαση στη μεγαλύτερη αυτοδυναμία. Όμως, αν η Ινδία προχωρούσε περισσότερο και γινόταν εσωστρεφής, θα απειλούσε τη βιομηχανία των υπηρεσιών της, η οποία σήμερα εξάγει σχεδόν όσο όλοι οι άλλοι τομείς μαζί. Οι εταιρείες τεχνολογικών υπηρεσιών της πραγματοποιούν τουλάχιστον τις μισές πωλήσεις τους σε Αμερικανούς πελάτες, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών blue-chip με «κέντρα παγκόσμιων ικανοτήτων» στην Ινδία. Η χώρα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά της OpenAI σε χρήστες. Επιπλέον, για να εκβιομηχανιστεί ταχύτερα, η Ινδία χρειάζεται περισσότερες εισαγωγές μηχανημάτων και πρώτων υλών από την Κίνα.
Το καλύτερο για την Ινδία είναι να προσπαθήσει να περιορίσει τη ζημιά. Θα πρέπει να κάνει ορθολογικές παραχωρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των δασμών και της αγοράς λιγότερου ρωσικού πετρελαίου και περισσότερου αμερικανικού φυσικού αερίου. Η Αμερική και η Ινδία εξακολουθούν να έχουν ανθεκτικούς δεσμούς, πέραν της τεράστιας διασποράς. Ο κ. Modi δίκαια επισκέπτεται την Κίνα: η ενίσχυση της μεταποίησης της Ινδίας θα σημάνει στενότερους εμπορικούς δεσμούς την επόμενη δεκαετία, καθώς και αμερικανική τεχνολογία. Θα πρέπει να αναζητήσει νέες εμπορικές συμφωνίες, προσθέτοντας στις πρόσφατες με τη Βρετανία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Μια δεύτερη προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η μεταρρύθμιση στο εσωτερικό. Η μοίρα της Ινδίας -και η επιλογή της- είναι να είναι ανεξάρτητη. Το μέγεθος και ο δυναμισμός έχουν σημασία περισσότερο από ποτέ, για να εξασφαλίσει καλύτερους όρους στις συμφωνίες, να πληρώσει για την άμυνα και να αυξήσει το βιοτικό επίπεδο ακόμα και αν το παγκόσμιο εμπόριο επιβραδυνθεί. Η Ινδία περιμένει εδώ και αρκετά χρόνια περισσότερες μεταρρυθμίσεις τύπου μεγάλης έκρηξης, συμπεριλαμβανομένης της απελευθέρωσης των επιχειρήσεων, της μεταρρύθμισης των δικαστηρίων και του εκσυγχρονισμού της γεωργίας, της γης και της διανομής ενέργειας.
Πολλές από αυτές απαιτούν συνεργασία μεταξύ των πολιτειών της Ινδίας και της κεντρικής κυβέρνησης. Το θετικό είναι ότι ο κ. Modi μόλις δήλωσε ότι θα απλοποιήσει τον φόρο αγαθών και υπηρεσιών και θα απελευθερώσει την οικονομία, δίνοντας έμφαση στη «Μεταρρύθμιση Επόμενης Γενιάς». Έπειτα από 11 χρόνια στην εξουσία, οφείλει να προχωρήσει περισσότερο και ταχύτερα. Η αντιμετώπιση των βαθύτερων εσωτερικών προκλήσεων της Ινδίας ήταν πάντα προς το εθνικό της συμφέρον. Σε έναν εχθρικό κόσμο, είναι επίσης η καλύτερη άμυνα.
© 2025 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
