Οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν έχουν άλλη επιλογή από το να επιταχύνουν τις επενδύσεις τους στην ψηφιακή μετάβαση, καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) προετοιμάζει την πιλοτική φάση του ψηφιακού ευρώ για το 2027, σύμφωνα με έκθεση της Scope. Το εγχείρημα αυτό σηματοδοτεί ότι η Ευρώπη κινείται ταχύτερα απ’ ό,τι αναμενόταν για να καλύψει το χαμένο έδαφος έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών στον τομέα των ψηφιακών πληρωμών.
Η κίνηση αυτή θα αποτελέσει δοκιμασία για το αν το ευρωπαϊκό μοντέλο, που δίνει έμφαση στη ρύθμιση και τη θεσμική σταθερότητα, μπορεί να αποδειχθεί πιο αποτελεσματικό από την αμερικανική, αγορά, ιδιαίτερα υπό το φως της αυξανόμενης ζήτησης για stablecoins.
Η Ευρώπη επιχειρεί να δημιουργήσει ένα προβλέψιμο ρυθμιστικό πλαίσιο που θα προσφέρει βεβαιότητα στους τραπεζικούς ομίλους, ενισχύοντας παράλληλα τη συμβατότητα μεταξύ του ψηφιακού ευρώ και των ιδιωτικών ψηφιακών νομισμάτων, με ελεγχόμενους κινδύνους.
Το ψηφιακό ευρώ ως καταλύτης ανταγωνιστικότητας
Η ικανότητα των τραπεζών να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ενσωμάτωση του ψηφιακού ευρώ και στην καινοτομία των stablecoins θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την κερδοφορία, την ανταγωνιστικότητα και τη θέση τους στην αγορά μεσοπρόθεσμα, τονίζει η Scope.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΚΤ, το κόστος ανάπτυξης για την πιλοτική φάση ανέρχεται σε περίπου 1,3 δισ. ευρώ, ενώ τα ετήσια λειτουργικά έξοδα από το 2029 υπολογίζονται σε 320 εκατ. ευρώ, τα οποία θα καλυφθούν από το ευρωσύστημα.
Οι ίδιες οι τράπεζες αναμένεται να επενδύσουν συνολικά 4 έως 5,8 δισ. ευρώ σε τέσσερα χρόνια —περίπου το 3,4% του προϋπολογισμού αναβάθμισης πληροφοριακών συστημάτων ενός μεγάλου τραπεζικού ομίλου— ποσοστό που θεωρείται μεν διαχειρίσιμο για τους ισχυρότερους παίκτες, αλλά βαρύ για τις μικρότερες τράπεζες.
Η απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ στις 30 Οκτωβρίου 2025 να προχωρήσει στην επόμενη φάση του έργου ελήφθη μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της φάσης προετοιμασίας, που ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2023.
Η νέα περίοδος θα επικεντρωθεί στην τεχνική ανάπτυξη, τη συνεργασία με την αγορά και τη νομοθετική εναρμόνιση. Εφόσον το Ευρωκοινοβούλιο εγκρίνει το νομικό πλαίσιο το 2026, η πιλοτική λειτουργία θα μπορούσε να ξεκινήσει στα μέσα του 2027, ανοίγοντας τον δρόμο για πιθανή έκδοση του ψηφιακού ευρώ το 2029, αναφέρει η Scope.
Το πιλοτικό στάδιο θα επιτρέψει στις τράπεζες να δοκιμάσουν τις υποδομές πληρωμών, τα συστήματα εκκαθάρισης και τη διαλειτουργικότητα με τα υφιστάμενα δίκτυα, αλλά και να μελετήσουν τη συμπεριφορά των καταναλωτών, τη διαχείριση ρευστότητας και τη δυναμική των καταθέσεων.
Ψηφιακό ευρώ: Κόστη, κίνδυνοι και επενδυτικές προκλήσεις για τις τράπεζες
Η ταχεία προσαρμογή έχει και τη «σκοτεινή» της πλευρά. Η καθυστέρηση στις επενδύσεις ή η περιορισμένη συμμετοχή —κυρίως από μικρότερες τράπεζες— θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλεια μεριδίου αγοράς έναντι μεγαλύτερων παικτών, fintech εταιρειών ή μη τραπεζικών ανταγωνιστών.
Ο έγκαιρος στρατηγικός σχεδιασμός και οι φάσεις σταδιακής επένδυσης θα είναι κρίσιμες για την απορρόφηση των κινδύνων και την αξιοποίηση των ωφελειών του ψηφιακού ευρώ.
Το όριο ψηφιακών καταθέσεων στο επίκεντρο
Καθοριστικής σημασίας θα είναι, τέλος, ο καθορισμός του κατάλληλου ορίου κατοχής ψηφιακών καταθέσεων. Υπερβολικά υψηλά όρια θα μπορούσαν να προκαλέσουν μαζικές εκροές καταθέσεων σε περιόδους κρίσης, αποσταθεροποιώντας το τραπεζικό σύστημα, προειδοποιεί η Scope.
Η πιλοτική φάση θα αποτελέσει έτσι κρίσιμη ευκαιρία για να αξιολογηθεί ο βαθμός αποδοχής του νέου νομίσματος και η συμπεριφορά των καταναλωτών υπό πραγματικές συνθήκες.
