THEPOWERGAME
Ευαγγελία Λουροπούλου
Διδάκτωρ Φυσικών Επιστημών (Biogeochemistry), Christian-Albrechts University of Kiel (Γερμανία), Επικεφαλής Υπηρεσιών Βιωσιμότητας E - ON INTEGRATION A.E
Ο αγώνας των επιχειρήσεων για την απεμπλοκή τους από τις εκπομπές άνθρακα σκοντάφτει στην υποεκτίμηση των έμμεσων εκπομπών από την αλυσίδα εφοδιασμού / παραγωγής. Τι μπορούν να κάνουν για να ξεπεράσουν τα εμπόδια;
Είναι πλέον φανερό ότι, όλο και περισσότερο, οι κυβερνήσεις, οι ρυθμιστικές αρχές, οι επενδυτές και οι τράπεζες απαιτούν από τις επιχειρήσεις ποσοτικά στοιχεία και τεκμηρίωση, για να αποδείξουν την συμμετοχή τους στις παγκόσμιες προσπάθειες αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και την ενεργό απεμπλοκή τους από τις εκπομπές άνθρακα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ότι η ΕΕ (άρα και η Ελλάδα) έχει υιοθετήσει τη Συμφωνία του Παρισιού και στοχεύει να είναι κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2050 ενώ ήδη θέτει στόχους για μείωση των εκπομπών και αποδοτικότερη χρήση Ενέργειας μέχρι το 2030. Αντίστοιχα, τράπεζες και επενδυτές ζητούν να δουν μετρικά στοιχεία σχετικά με τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και το “πλάνο” μιας επιχείρησης για την κλιματική κρίση. Όλοι αυτοί οι στόχοι και τα σχέδια “μεταφράζονται” σε ρυθμιστικές παρεμβάσεις και πεδία ελέγχου για τις επιχειρήσεις.
Οι επιχειρήσεις από την πλευρά τους ανταποκρίνονται με δημόσιες δεσμεύσεις σχετικά με την συνεχιζόμενη προσπάθεια εκ μέρους τους για μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης, αλλά είναι αναπόφευκτο ότι στην πορεία για την πραγματοποίηση των δεσμεύσεών τους έχουν να ξεπεράσουν πολλά εμπόδια. Το να καθορίζουν στόχους στις ετήσιες εκθέσεις τους είναι ένα θέμα. Το πώς όμως θα προχωρήσουν στην επίτευξη των στόχων αυτών δεν είναι ούτε εύκολο ούτε αυτονόητο!
Το Πρωτόκολλο για Εκπομπές Αερίων Θερμοκηπίου (Greenhouse Gas Protocol – GHG) καθορίζει τρεις (3) μεγάλες κατηγορίες δραστηριοτήτων από τις οποίες μπορεί να προέρχονται/εκλύονται αέρια του θερμοκηπίου, οι οποίες ονομαστικά είναι: το Πεδίο Εφαρμογής 1 – Scope 1 (άμεσες εκπομπές), το Πεδίο Εφαρμογής 2 – Scope 2 (έμμεσες εκπομπές) και το Πεδίο Εφαρμογής 3 – Scope 3 (έμμεσες εκπομπές από την αλυσίδα εφοδιασμού/παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών). Οι κατηγορίες αυτές ενσωματώνονται πλήρως σε όλες τις δεσμεύεις περί αναφοράς μετρικών στοιχείων για την κλιματική αλλαγή αλλά και της προσπάθειας μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Σημειωτέο δε ότι, όταν αναφερόμαστε στα αέρια του θερμοκηπίου, δεν αναφερόμαστε μόνο στο διοξείδιο του άνθρακα, αλλά σε μια σειρά από χημικές ενώσεις που έχουν την ίδια επίπτωση στο κλίμα όπως το μεθάνιο, οι υδρατμοί, το διοξείδιο του αζώτου κ.ο.κ. Συχνά όμως, χάριν ευκολίας αναφέρονται όλα ως αέρια θερμοκηπίου ή απλούστερα ως “άνθρακας”.
Ενώ λοιπόν οι κατηγορίες που αφορούν στις Άμεσες (Πεδίο Εφαρμογής 1) και στις Έμμεσες (Πεδίο Εφαρμογής 2) εκπομπές αερίων θερμοκηπίου φαίνονται να γίνονται πιο κατανοητές και πρακτικά εφαρμόσιμες, ως προς τους στόχους και τη μείωση τους, για τις επιχειρήσεις, εντούτοις υπάρχει μεγάλη ασάφεια όσον αφορά τις δεσμεύσεις για την μείωση των έμμεσων εκπομπών του Πεδίου Εφαρμογής 3. Το Πεδίο Εφαρμογής 3 αναφέρεται στην ποσότητα αερίων που παράγονται κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού μιας επιχείρησης, δηλαδή συμπεριλαμβάνει και εκπομπές που προέρχονται από προμηθευτές (downstream) ή πελάτες της (upstream), αλλά και στον κύκλο ζωής των προϊόντων της. Σε αντίθεση με τις εκπομπές του Πεδίου 1 και του Πεδίου 2, οι οποίες παράγονται αντίστοιχα απευθείας από την επιχειρηματική δραστηριότητα ή έμμεσα μέσω της αγοράς ενέργειας, οι εκπομπές του Πεδίου 3 μπορεί επίσης να συνδέονται με ενέργειες που δεν άπτονται άμεσα στην κύρια δραστηριότητα τους όπως για παράδειγμα μετακινήσεις προσωπικού και αγαθών, αγορά/πώληση αγαθών και υπηρεσιών, επαγγελματικά ταξίδια κ.ο.κ..
Στην πραγματικότητα το Πεδίο 3 μπορεί εν δυνάμει να αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο ποσοστό των συνολικών εκπομπών στην ατμόσφαιρα μιας εταιρίας φτάνοντας ακόμα και στο 80% του συνόλου. Η μέτρηση αυτών των εκπομπών παρουσιάζει ιδιαίτερη δυσκολία καθώς απαιτεί την ταυτόχρονη συνεργασία με προμηθευτές και πελάτες, αλλά και την προσήλωση όλων σε ένα κοινό στόχο και σε μια διηνεκή προσπάθεια αλλαγής. Για το λόγο αυτό, σήμερα η αναφορά στοιχείων και μετρήσεων για το Πεδίο 3 στις περισσότερες επιχειρήσεις είτε υποεκτιμούνται είτε συχνά δεν συμπεριλαμβάνονται.
Αλλά πώς μπορεί μια εταιρία να παρακολουθήσει και να αποτυπώσει με σχετική αξιοπιστία την επίπτωση από τις εκπομπές του Πεδίου 3 ώστε να μπορέσει να προχωρήσει στη μείωση τους και να πετύχει τους στόχους που έχει θέσει;
Τα πρότυπα υπολογισμού άνθρακα σε διάφορους κλάδους και ομάδες εταιριών είναι ακόμη σε μεταβατικά στάδια και δεν υπάρχουν διαθέσιμες μετρήσεις εκπομπών για όλα τα υλικά που προμηθεύεται μια εταιρία ή για τις εκπομπές των πελατών της. Επίσης δεν υπάρχουν προς το παρόν διαθέσιμοι μηχανισμοί που παράγουν αυτόματα δεδομένα για το Πεδίο 3 ανάλογα με τον κλάδο δραστηριότητας του καθενός που συμμετέχει σε μια αλυσίδα παραγωγής/εφοδιασμού οπότε η προσπάθεια επαφίεται στις δυνατότητες της κάθε επιχείρησης για εντοπισμό και υπολογισμό των στοιχείων της upstream-downstream.
Προς το παρόν, αρωγοί στην προσπάθεια αυτή της κάθε επιχείρησης που καλείται να εκτιμήσει τις εκπομπές του Πεδίου 3 μπορούν να είναι ηλεκτρονικές πλατφόρμες, οι οποίες με τη μορφή ερωτηματολογίων, επιτρέπουν την άμεση συνεργασία μιας εταιρίας με τους προμηθευτές και τους πελάτες της και λειτουργούν με εισαγωγή δεδομένων που συνδέονται με τις δραστηριότητες του καθενός από αυτούς και τις εκπομπές άνθρακα που αυτές συνεπάγονται. Στη συνέχεια με τη χρήση των τεχνικών ανάλυσης δεδομένων και μηχανικής μάθησης μπορεί να διασφαλίζεται η ποιότητα και η αξιοπιστία των εισαγόμενων δεδομένων. Η διεξαγωγή τέτοιου είδους ερευνών μεταξύ των συμμετεχόντων στα διάφορα στάδια της αλυσίδας παραγωγής/εφοδιασμού σε συνδυασμό με την πρόσβαση σε εξωτερικές πηγές δεδομένων επιτρέπει σε μια εταιρία να εντοπίσει σε ένα αρκετά αξιόπιστο βαθμό την επίδραση κάθε μέρους των δραστηριοτήτων της στο ποσοστό εκπομπών άνθρακα Πεδίου 3 που συνεπάγεται η συνολική της δραστηριότητά. Η γνώση αυτή θα οδηγήσει προμηθευτές και πελάτες στην υιοθέτηση βελτιωμένων πρακτικών ή και την εταιρία να αναζητήσει προμηθευτές που η συνεργασία μαζί τους θα οδηγήσει σε χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα ανά μονάδα παραγωγής.
Η διαχείριση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου σε μια αλυσίδα παραγωγής γίνεται πλέον στρατηγική ανάγκη για τις εταιρίες. Δεν αρκεί μόνο να βελτιστοποιήσουν προς αυτή την κατεύθυνση τη δική τους δραστηριότητα. Απαιτούνται συνεργασίες και επικοινωνία μεταξύ των συμμετεχόντων προς τα πάνω (μετά από «εμάς») και προς τα κάτω (πριν από «εμάς») της αλυσίδας παραγωγής αγαθών ή υπηρεσιών έτσι ώστε όλοι μαζί να μπορέσουν να διαχειριστούν τις αλλαγές και να μοιραστούν δίκαια τα αυξημένα αρχικά κόστη που θα προκύψουν από αυτές. Το αποτέλεσμα θα είναι επωφελές για όλους και θα συμβάλλει στον κοινό στόχο των κρατών για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050.
Δεν χρειάζεται βέβαια κανείς να περιμένει μέχρι το 2050 για να δει αποτελέσματα! Βραχυπρόθεσμα – ίσως και άμεσα – τα αποτελέσματα θα είναι πιο απτά με την έννοια της διευκόλυνσης της χρηματοδότησης της επιχείρησης ή ακόμη την αποφυγή δυσάρεστων συνεπειών σε αυτήν, από πρόστιμα ή άλλες ποινές λόγω δυσμενών αναφορών. Ακόμη υπάρχει το ενδεχόμενο αποκλεισμού της επιχείρησης από αγορές, ή και αυξημένων τιμών πρώτων υλών και εμπορευμάτων, λόγω μη εκπλήρωσης κανόνων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
