Ανοιχτό μέτωπο με τις κινεζικές πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου διατηρούν οι εκπρόσωποι του ελληνικού και ευρωπαϊκού εμπορικού κόσμου, υποστηρίζοντας ότι εφαρμόζουν σειρά από αθέμιτες πρακτικές. Όπως αναδεικνύεται από την Έρευνα της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας, το πρόβλημα δεν εντοπίζεται αποκλειστικά στη χώρα μας, αλλά πανευρωπαϊκά. Όπως σημείωσε ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ, Σταύρος Καφούνης, στο πλαίσιο σχετικής παρουσίασης «το πρόβλημα είναι ο αθέμιτος ανταγωνισμός που αντιμετωπίζουμε από τις μεγάλες ασιατικές πλατφόρμες. Όλοι έχουμε δοκιμάσει κατά καιρούς να προμηθευτούμε προϊόντα από αυτές. Η δραστηριοποίησή τους κλυδωνίζει το εγχώριο και ευρωπαϊκό εμπόριο».
Πάνω από 4.600.000.000 δέματα από τρίτες χώρες στην Ευρώπη το 2024
Με βάση τα στοιχεία της ΕΣΕΕ, μέσα από την εξαίρεση που αφορά στην εισαγωγή προϊόντων κάτω των 150 ευρώ χωρίς δασμούς από τρίτες χώρες, πέρυσι εισήχθησαν στην Ευρώπη περισσότερα από 4.600.000.000 δέματα, πάνω από το 90% των οποίων προέρχεται από την Κίνα. Κυριαρχούν η Temu και η Shein και φαίνεται ότι οι πλατφόρμες απομυζούν ένα τεράστιο μέρος του ευρωπαϊκού εμπορίου χωρίς να πληρούν τις αυστηρές προδιαγραφές που θα έπρεπε, έχουν απεριόριστα κονδύλια για να φτάσουν στα σπίτια μας μέσα από την επιθετική διαφήμιση», σημείωσε μεταξύ άλλων ο κύριος Καφούνης.
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την έκθεση διαφάνειας που κατέθεσε η Temu, την περίοδο από 1η Νοεμβρίου 2024 έως 31 Δεκεμβρίου 2024, είχε κατά μέσο όρο περίπου 102,8 εκατομμύρια ενεργούς μηνιαίους χρήστες στα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Βασικό ζήτημα αποτελεί και η εισαγωγή ακατάλληλων προϊόντων, τα οποία δεν συνάδουν με τις ευρωπαϊκές αρχές για την ασφάλεια της υγείας. Οι βασικότεροι κίνδυνοι που εντοπίστηκαν στην Ελλάδα σε 1.127 περιπτώσεις που διερευνήθηκαν αφορούν κατά σειρά στους εξής παράγοντες: τραυματισμοί, φωτιά, χημικός κίνδυνο, απαγχονισμός, πνιγμός, ασφυξία, βλάβη στην όραση, ηλεκτροπληξία, εγκαύματα, μικροβιολογικός και περιβαλλοντικός κίνδυνος, βλάβη στην ακοή, κοψίματα.
Στα 627 εκατομμύρια ευρώ η διάμεσος του εκτιμώμενου τζίρου στην Ελλάδα
Έχει υπολογιστεί από το επιστημονικό επιτελείο της ΕΣΕΕ ότι η διάμεσος του εκτιμώμενου τζίρου των ασιατικών πλατφορμών το 2024 στην Ελλάδα, είναι 627 εκατομμύρια ευρώ (υπολογισμός εκτιμώμενου τζίρου βάσει εισερχόμενων μικροδεμάτων). «Οι δασμοί που χάνονται από το ελληνικό κράτος ανέρχεται σε περίπου 50 εκατ. ευρώ, οι λοιπές απώλειες από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές είναι επίσης 50 εκατ. ευρώ. Το 2024 χάθηκαν για το ελληνικό κράτος συνολικά 200 εκατομμύρια ευρώ, συμπεριλαμβανομένων και των πολλαπλασιαστών οφέλους για την ελληνική οικονομία».
«Δεν ζητάμε την επιβολή επιπλέον δασμών, αλλά τη θέσπιση τίμιων κανόνων στη λειτουργία αυτών των πλατφορμών. Ζητούμε ισονομία και να εφαρμοστούν και γι’ αυτές τις πλατφόρμες, είτε προέρχονται από την Ασία, είτε από αλλού οι ισχύοντες κανόνες. Γνωρίζουμε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει καθεστώς που επιτρέπει την αθρόα εισαγωγή προϊόντων από χώρες εκτός ΕΕ, εξαιρώντας τις από ποσά κάτω των 150 ευρώ από οποιονδήποτε δασμό ή έλεγχο».
Το «παρών» στην παρουσίαση έδωσε και η γενική διευθύντρια του ευρωπαϊκού φορέα για το λιανικό εμπόριο, της EuroCommerce, Christel Delberghe. «Αυτό που περιέγραψε ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ είναι κάτι που συμβαίνει και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Η EuroCommerce προσπαθεί να συγκεντρώσει τα δεδομένα, προκειμένου να προχωρήσει η χάραξη κάποιων πολιτικών. Ο κλάδος λιανικού εμπορίου εκπροσωπείται από 5 εκατομμύρια εταιρείες που απασχολούν 26 εκατομμύρια άτομα και το 10% του ευρωπαϊκού τζίρου εκπροσωπείται από τον κλάδο του λιανικού εμπορίου. H κατάσταση είναι πολύ κρίσιμη, εισάγονται πολλά προϊόντα από τρίτες χώρες που δεν είναι ασφαλή και δεν εναρμονίζονται με τις προδιαγραφές. Υπάρχει επιδείνωση του φαινομένου μετά τις αμερικανικές πρωτοβουλίες να επιβληθούν δασμοί, γεγονός που δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα και αναταραχή στη δομή του κλάδου», σημείωσε η γενική διευθύντρια της EuroCommerce.
Η ίδια πρόσθεσε ότι η το 91% από τα 4.600.000.000 πακέτα που μπήκαν στην Ευρώπη, το 91% προήλθε από την Κίνα. Μετά τους δασμούς Τραμπ η Temu είδε πτώση πωλήσεων στην Αμερική κατά 76% και κατά 30% η Shein, στρέφοντας τη δραστηριότητάς τους στην Ευρώπη, σημειώνοντας άνοδο εκ νέου στις πωλήσεις τους. Το 2025 ο αριθμός των εισερχόμενων κινέζικων δεμάτων στην Ευρώπη, αναμένεται να φτάσει τα 6.000.000.000.
Οι κυριότερες αιτιάσεις των εμπόρων που αναφέρονται σε αθέμιτες εμπορικές πρακτικές πλατφορμών όπως η Sein και η Temu, εντοπίζονται στο γεγονός ότι οι πλατφόρμες αυτές έχουν κατηγορηθεί ότι παρουσιάζουν εξαιρετικά υψηλές αρχικές τιμές, οι οποίες δεν αντιστοιχούν συχνά στην πραγματική τιμή αγοράς. Με αυτόν τον τρόπο σύμφωνα με την ΕΣΕΕ, δίνουν την ψευδαίσθηση μίας μεγάλης έκπτωσης, παραπλανώντας τον καταναλωτή.
Τα τεχνάσματα που χρησιμοποιούν οι πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου
Επιπλέον, στις πρακτικές που εντοπίζει η ΕΣΕΕ είναι η χρήση ρολογιών αντίστροφης μέτρησης με φράσης όπως «μόνο για 5 λεπτά ακόμα», τα οποία επαναλαμβάνονται κάθε φορά που ο χρήστης επιστρέφει στη σελίδα. Αυτή η πρακτική εκμεταλλεύεται την ψυχολογική πίεση και θεωρείται επιθετική εμπορική πρακτική. Μεταξύ άλλων γίνεται αναφορά στην απουσία σαφούς πληροφόρησης, όπου δεν ενημερώνονται οι χρήστες του διαδικτύου για τους όρους και τις προϋποθέσεις χρήσης της πλατφόρμας, ούτε διασφαλίζεται η διαφάνεια που απαιτείται να υπάρχει στον τρόπο λειτουργίας συστημάτων συστάσεων των προϊόντων. Αναφορά γίνεται και στο γεγονός ότι οι χρήστες καλούνται να συμμετάσχουν σε παιχνίδια, όπου μπορούν να κερδίσουν δωρεάν προϊόντα, υπό την προϋπόθεση να μοιραστούν συνδέσμους σε φίλους τους ή να κάνουν αγορές. Τη συγκεκριμένη πρακτική η ΕΣΕΕ τη χαρακτηρίζει ως «παραπλανητική στρατηγική επιρροής».
Η ΕΣΕΕ έχει κινηθεί ενημερώνοντας με σχέδιο και προτάσεις προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και το υπουργείο Οικονομικών, προκειμένου να παρουσιάσει τις διαστάσεις αλλά και να προτείνει πιθανές λύσεις στο ζήτημα αυτό.
Οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Με σκοπό την προστασία του ευρωπαϊκού λιανεμπορίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη ζητήσει από τη Shein να δηλώνει ρητά και ξεκάθαρα την ταυτότητα του πωλητή (εάν είναι τρίτος), σε κάθε προϊόν. Επίσης, να μην χρησιμοποιεί ψευδείς ή τεχνητές εκπτώσεις, να παρουσιάζει με σαφήνεια τους όρους αγοράς, επιστροφής και ακύρωσης και να μην στοχεύει σε ανήλικους με παραπλανητικές προσφορές. Συν τοις άλλοις έχει ζητήσει από τη συγκεκριμένη πλατφόρμα να αφαιρέσει ή να τροποποιήσει τα «dark patterns» όπως χρονομετρημένες προσφορές, ψευδείς αναφορές για τελευταία τεμάχια και την ψυχολογική πίεση για γρήγορες αγορές. Αντίστοιχα η Temu τέθηκε υπό συντονισμένη παρακολούθηση από το Δίκτυο Συνεργασίας για την Προστασία των Καταναλωτών με σαφή εστίαση στις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Η Κομισιόν έχει ζητήσει από την Temu να παύσει τις παραπλανητικές προσφορές, να αναγράφει με σαφήνεια ποιος πωλεί το προϊόν και εάν είναι τρίτος πωλητής, να ενημερώνει με σαφήνεια για το δικαίωμα υπαναχώρησης και επιστροφής.
Σε στάδιο τελικής διαπραγμάτευσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο η επιβολή μέτρων και δασμών στα κινεζικά προϊόντα
Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη διαπραγμάτευση μεταξύ Κομισιόν και επιχειρηματικών φορέων, όπου μεταξύ άλλων συζητείται η επιβολή τέλους ανά ηλεκτρονική παραγγελία ύψους 2 ευρώ όταν προέρχεται από κινεζικές αποθήκες και 0,50 ευρώ όταν προέρχεται από ευρωπαϊκή αποθήκη, με σκοπό τον δραστικό περιορισμό του φαινομένου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ψηφίσει υπέρ του νομοθετικού πλαισίου, αλλά παραμένει σε εκκρεμότητα το θέμα της διαπραγμάτευσης με τα εκάστοτε κράτη – μέλη. Στόχος είναι η εφαρμογή για την σύσταση νέας τελωνειακής αρχής, την επιβολή του τέλους και άλλων ρυθμίσεων, να ξεκινήσει μεταβατικά από φέτος με σκοπό την αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών.
