THEPOWERGAME
H υποδοχή ήταν αντάξια ενός ήρωα κατακτητή που επιστρέφει στην πατρίδα. Καθώς τα φορτηγά περνούσαν τα σύνορα, οι γυναίκες τα έραιναν με πέταλα λουλουδιών και ρύζι.
Τα πανό χαιρέτιζαν τον εγκέφαλο της επιχείρησης που «έσπασε την πολιορκία» που επιβλήθηκε στη χώρα του από κακόβουλες ξένες δυνάμεις. Κάποιοι άνδρες πυροβόλησαν στο αέρα και εκτόξευσαν και κάποιες ρουκέτες – μια μάλλον απερίσκεπτη μορφή χαιρετισμού, δεδομένου ότι τα φορτηγά μετέφεραν 4 εκατομμύρια λίτρα ντίζελ.
Το σκηνικό λέει πολλά για τον σημερινό Λίβανο όπου μερικά βυτιοφόρα έγιναν δεκτά με πανηγυρισμούς. Το καύσιμο αναμένεται να προσφέρει μια κάποια ανακούφιση στην ενεργειακή κρίση που έχει παραλύσει τη χώρα.
Αλλά 4 εκατομμύρια λίτρα είναι λιγότερα από την ημερήσια κατανάλωση. Επιπλέον, θα επιδεινώσουν τη μακρά πολιτική κρίση στο Λίβανο.
Το φορτίο, που οργανώθηκε από τη Χεζμπολάχ, ένα σιιτικό πολιτικό κόμμα και πολιτοφυλακή, ήρθε από το Ιράν στο λιμάνι της Μπανίγια στη Συρία όπου μεταφέρθηκε σε φορτηγά, παραβιάζοντας μια σειρά αμερικανικών κυρώσεων κατά του Ιράν, της Συρίας και της ίδιας της Χεζμπολάχ.
Η Αμερική, με τη σειρά της, έχει υποβάλει το δικό της σχέδιο για να κρατήσει τα φώτα αναμμένα στο Λίβανο – όμως αυτή η πρόταση, κατά ειρωνικό τρόπο, θα προσκρούσει επίσης στις αμερικανικές κυρώσεις για τη Συρία.
Ο Λίβανος χρειάζεται καύσιμα, ανεξαρτήτως προέλευσης. Η χώρα μαστίζεται εδώ και δύο χρόνια από μια οικονομική κρίση που έχει καταστήσει το νόμισμα σχεδόν άχρηστο. Τα συναλλαγματικά αποθέματα μειώθηκαν από 38 δισ. δολάρια το 2019 σε 15 δισ. δολάρια αυτό το καλοκαίρι.
Η κυβέρνηση αγωνίζεται να εισάγει καύσιμα και να τα καταστήσει προσιτά για τον εξαθλιωμένο πληθυσμό. Έχει μειώσει σταθερά τις επιδοτήσεις. Είκοσι λίτρα βενζίνης κοστίζουν πλέον το 30% του μηνιαίου κατώτατου μισθού.
Αυτό βέβαια όταν υπάρχουν διαθέσιμα καύσιμα, τα οποία συχνά είναι άφαντα. Οι ουρές για βενζίνη εκτείνονται για χιλιόμετρα. Στο σπίτι, πολλοί Λιβανέζοι έχουν μόλις δύο ώρες ηλεκτρικό ρεύμα από το δίκτυο, ενώ οι εφεδρικές γεννήτριες που κάλυπταν επί μακρόν τα κενά έχουν σβήσει εδώ και καιρό.
Οι αρχές ύδρευσης και το μονοπώλιο των τηλεπικοινωνιών έχουν διακόψει τις υπηρεσίες σε ορισμένες περιοχές επειδή δεν μπορούν να τροφοδοτήσουν τις αντλίες και τους πύργους κινητής τηλεφωνίας.
Τίποτα από όλα αυτά δεν οφείλεται σε κάποια δυτική «πολιορκία», όπως αρέσκεται να ισχυρίζεται ο ηγέτης της Χεζμπολάχ Hassan Nasrallah. Οι αμερικανικές κυρώσεις στον Λίβανο επικεντρώνονται κυρίως στο κόμμα του.
Πράγματι, ορισμένα από τα ενεργειακά προβλήματα του Λιβάνου μπορούν να αποδοθούν στο ρόλο της Χεζμπολάχ ως θεματοφύλακα ενός διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος.
Η Χεζμπολάχ ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1980, ενώ σήμερα είναι η ισχυρότερη δύναμη στον Λίβανο, με μια πολιτοφυλακή που ξεπερνά τον στρατό και μια όλο και πιο ισχυρή θέση στην πολιτική σκηνή (βοηθάει να μπορείς να δολοφονείς τους επικριτές σου).
Ωστόσο, επιμένει ότι το επίκεντρό της είναι η εθνική άμυνα. Η εσωτερική πολιτική, λέει, εναπόκειται σε άλλους. Αλλά μερικοί από αυτούς τους άλλους είναι οι στενότεροι εταίροι της.
Τα τελευταία χρόνια έχει συνάψει συμμαχία με το Ελεύθερο Πατριωτικό Κίνημα, ένα χριστιανικό κόμμα του οποίου ηγείται ο Gebran Bassil, γαμπρός του προέδρου, το οποίο ελέγχει το υπουργείο Ενέργειας εδώ και μια δεκαετία.
Ο κ. Bassil διετέλεσε υπουργός από το 2009 έως το 2014. Προώθησε ένα ευρέως επικριθέν σχέδιο για την κατασκευή ενός σταθμού παραγωγής ενέργειας στη Σελαάτα, ένα χωριό με χριστιανική πλειοψηφία, το οποίο δεν είναι καν συνδεδεμένο με το εθνικό δίκτυο.
Μίσθωσε επίσης σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε φορτηγίδες, οι οποίοι προορίζονταν ως προσωρινή λύση αλλά έγιναν μόνιμοι, με μεγάλο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος.
Η Αμερική και οι φίλοι της, μη θέλοντας να αφήσουν τη Χεζμπολάχ να εμφανιστεί ως σωτήρας, προσέφεραν το δικό τους ενεργειακό σχέδιο, το οποίο βασίζεται στον αραβικό αγωγό φυσικού αερίου μήκους 1.200 χιλιομέτρων.
Αν και κατασκευάστηκε για να εξάγει αιγυπτιακό φυσικό αέριο σε άλλα αραβικά κράτη, για μεγάλο μέρος της ιστορίας του παρέμεινε αδρανής. Μετά την αιγυπτιακή επανάσταση του 2011, μαχητές βομβάρδισαν επανειλημμένα τον τροφοδοτικό αγωγό.
Στη συνέχεια, η Αίγυπτος αντιμετώπισε ελλείψεις φυσικού αερίου που προκλήθηκαν από την πτώση της παραγωγής και την αύξηση της ζήτησης. Έως το 2015 είχε σταματήσει τις εξαγωγές και έγινε καθαρός εισαγωγέας.
Η εικόνα σήμερα είναι αρκετά διαφορετική. Η ανατολική Μεσόγειος κατακλύζεται από φυσικό αέριο χάρη στα τεράστια αποθέματα, όπως το κοίτασμα Zohr στην Αίγυπτο, το οποίο τέθηκε σε λειτουργία το 2018, και το Leviathan του Ισραήλ, το οποίο άρχισε την παραγωγή του το 2019.
Πέρυσι το Ισραήλ άρχισε να διοχετεύει φυσικό αέριο στην Αίγυπτο, μέρος του οποίου μπορεί να υγροποιηθεί και να αποσταλεί σε πελάτες στην Ευρώπη. (Μερικοί «υποψιασμένοι» Λιβανέζοι ρώτησαν πώς η κυβέρνησή τους θα διασφαλίσει ότι το αέριο που φτάνει μέσω του αραβικού αγωγού δεν θα περιέχει ισραηλινούς υδρογονάνθρακες).
Ωστόσο, αυτό το αμερικανικό σχέδιο αντιμετωπίζει επίσης αμερικανικά εμπόδια. Δεδομένου ότι ο αγωγός διασχίζει τη Συρία, το καθεστώς του Bashar al-Assad πρόκειται να εισπράξει τέλη διέλευσης.
Αντί να πληρώνει σε μετρητά, η Συρία θα μπορούσε να πληρωθεί σε είδος. Μια επιλογή θα ήταν να λαμβάνει ηλεκτρική ενέργεια από την Ιορδανία, η οποία έχει πλεόνασμα, για να βοηθήσει στην ανακούφιση των διακοπών ρεύματος στα εδάφη που ελέγχει το καθεστώς.
Οποιαδήποτε από τις δύο προσεγγίσεις, ωστόσο, θα παραβίαζε τον Caesar Act, τον αμερικανικό νόμο που ψηφίστηκε το 2019 και απαγορεύει οποιαδήποτε επιχειρηματική συναλλαγή με το καθεστώς.
Πολλά από αυτά είναι υποθετικά. Η Συρία πρέπει πρώτα να φτιάξει τις ετοιμόρροπες υποδομές της, κάτι που θα πάρει μήνες. Αλλά η όλη κατάσταση καταδεικνύει και την αδυναμία μιας Αμερικής που είναι εθισμένη στη χρήση των κυρώσεων ως όπλο.
Ο Caesar Act είχε ως στόχο να δώσει στον κ. Άσαντ την επιλογή μεταξύ πολιτικής μεταρρύθμισης και οικονομικής απομόνωσης.
Επέλεξε το δεύτερο – δεν αποτελεί έκπληξη για έναν άνθρωπο που κατέστρεψε τη χώρα του για να παραμείνει στην εξουσία. Αλλά η Αμερική αγωνίζεται να τον κρατήσει απομονωμένο.
Η Αίγυπτος, η Ιορδανία και τα κράτη του Κόλπου -όλοι οι Αμερικανοί εταίροι- αποκαθιστούν τους δεσμούς. Τώρα η Συρία πρόκειται να γίνει ο ενεργειακός διαμεσολαβητής του Λιβάνου.
Όσον αφορά στα ιρανικά φορτία καυσίμων, παραβίασαν μια σειρά από αμερικανικές κυρώσεις. Ωστόσο, εκτός από την κατάσχεση δεξαμενόπλοιων στη θάλασσα, η Αμερική δεν είχε καμία δύναμη να τα σταματήσει.
Θα μπορούσε να επιβάλει κυρώσεις στο λιβανέζικο κράτος (το οποίο επιμένει ότι οι εισαγωγές ήταν μια ιδιωτική συναλλαγή), αλλά αυτό θα επιδείνωνε περισσότερο την κατάσταση σε μια ήδη εξαθλιωμένη χώρα. Οι κυρώσεις έχουν ήδη αποτύχει να αλλάξουν τη συμπεριφορά των καθεστώτων στη Συρία και το Ιράν, και η Αμερική θα δυσκολεύεται όλο και περισσότερο να τις επιβάλει με συνέπεια.
Ο Λίβανος εδώ και καιρό ταλανίζεται από ευρύτερους γεωπολιτικούς αγώνες. Μερικά βυτιοφόρα με καύσιμα από το Ιράν ή μια σταγόνα φυσικού αερίου από την Αίγυπτο δεν θα αποκαταστήσουν τη μακροχρόνια κακοδιαχείριση της ενεργειακής του βιομηχανίας. Άλλωστε, όπως ανέκαθεν ίσχυε, ο πραγματικός στόχος δεν είναι η επίλυση των προβλημάτων του Λιβάνου.
© 2021 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.
Άρθρο από τον Economist το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά βρίσκεται στο www.economist.com
Ακολουθήστε το Powergame.gr στο Google News για άμεση και έγκυρη οικονομική ενημέρωση!
