Όσο η Μόσχα συνεχίζει τον πόλεμο στην Ουκρανία τόσο κλιμακώνονται οι κυρώσεις που επιβάλλει η Δύση σε μία προσπάθεια να απομονώσει εντελώς τη ρωσική οικονομία. Όμως η Ρωσία είναι ένας από τους σημαντικότερους παραγωγούς πετρελαίου, φυσικού αερίου, σιτηρών και μετάλλων στον πλανήτη, που σημαίνει ότι η δική της ασφυξία επηρεάζει την προσφορά βασικών αγαθών και πρώτων υλών και φυσικά τις τιμές.
Αποτέλεσμα είναι η γεωπολιτική κρίση να εξελίσσεται σε οικονομική, το φαινόμενο του πληθωρισμού να αποκτά τρομακτικές διαστάσεις και ο πλανήτης να κινδυνεύει να βρεθεί αντιμέτωπος με μία πολυσύνθετη κρίση που όμοιά της έχει να βιώσει από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ειδικότερα για την Ευρώπη οι επιπτώσεις είναι πολύ σημαντικές γιατί η Ε.Ε. είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Μόσχας, απορροφώντας το 37% των παγκόσμιων εμπορικών συναλλαγών της Ρωσίας, το 70% των ρωσικών εξαγωγών φυσικού αερίου και το 50% των εξαγωγών πετρελαίου.
Ο κίνδυνος επισιτιστικής κρίσης είναι ορατός, το κόστος της ενέργειας είναι ήδη δυσβάσταχτο για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ενώ νέα προβλήματα χτυπούν τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες πριν προλάβουν να επιλυθούν τα προβλήματα που είχε προκαλέσει η πανδημία.
Ο αντίκτυπος του πολέμου στην Ουκρανία είναι αισθητός και κινδυνεύει να γίνει ανυπολόγιστος στην περίπτωση που η ρωσική εισβολή κρατήσει καιρό και οι κυρώσεις κατά της Μόσχας φτάσουν στον πλήρη αποκλεισμό της Ρωσίας, ακόμη και από την παροχή ενέργειας προς την Ευρώπη. Οι χώρες της Δύσης επιβάλλουν κυρώσεις στη Ρωσία με τέτοια σφοδρότητα που έχει να σημειωθεί προς κάποια παγκόσμια δύναμη εδώ και πάνω από έναν αιώνα, από το 1914 και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το βασικό σενάριο που εξετάζουν οι αναλυτές στην παρούσα φάση προβλέπει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα κόψει 0,5 ποσοστιαίες μονάδες από την παγκόσμια ανάπτυξη το 2022. Με δεδομένο ότι πριν τη ρωσική εισβολή οι προβλέψεις των περισσότερων οίκων έκαναν λόγο για ανάπτυξη του παγκόσμιου ΑΕΠ περίπου 4% φέτος, ο πήχης πέφτει στο 3,5% εξαιτίας του πολέμου. Όμως οι ειδικοί συνυπολογίζουν τον επιπρόσθετο αντίκτυπο που θα έχει η βαθιά ύφεση της ρωσικής οικονομίας, η νέα διατάραξη των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων και η περαιτέρω εκτίναξη του πληθωρισμού, κι έτσι υποβαθμίζουν την τελική πρόβλεψη στο 3,2% φέτος.
Το δυσμενές σενάριο είναι αυτό που προβλέπει ότι η Δύση θα σταματήσει κάθε εμπορικό δεσμό με τη Ρωσία, ακόμη και στο ενεργειακό σκέλος, με στόχο να σφίξει τον κλοιό των κυρώσεων κατά της Μόσχας. Αν φτάσουμε σε αυτό το σημείο οι συνθήκες θα επιδεινωθούν σε βαθμό που δύσκολα μπορεί να εκτιμηθεί σήμερα, όμως το σίγουρο είναι ότι η παγκόσμια ανάπτυξη θα επιβραδύνει κάτω από το 3% το 2022, κάνοντας ακόμη πιο σοβαρή την απειλή μίας ύφεσης.
Μίας ύφεσης που θα γίνει πραγματικότητα στην Ευρώπη, η οικονομία της οποίας είναι αυτή που πλήττεται περισσότερο τόσο από τον πόλεμο όσο και από τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Υπάρχει, μάλιστα, ένα σενάριο που θέλει την οικονομία της Ευρωζώνης να πέφτει σε ύφεση ακόμα και αν οι Βρυξέλλες επιτρέψουν την εφαρμογή επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής και αναστείλουν εκ νέου την ισχύ των δημοσιονομικών κανόνων.
Ο ΟΗΕ προειδοποιεί για τη χειρότερη επισιτιστική κρίση από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο γιατί ο αποκλεισμός της Ρωσίας σημαίνει ότι η παγκόσμια οικονομία χάνει έναν από τους μεγαλύτερους προμηθευτές και πολλές χώρες αναγκάζονται να αναζητήσουν άλλες πηγές για βασικά αγαθά και πρώτες ύλες.
Όπως σημειώνει η Eurasia Group, Ουκρανία και Ρωσία αποτελούν το 30% των παγκόσμιων εξαγωγών σιτηρών, μεγάλο κομμάτι των οποίων βρίσκεται πλέον εκτός αγοράς. Το να πληρώσει μία χώρα τη Ρωσία για να προμηθευτεί αγροτικά προϊόντα είναι σχεδόν αδύνατο εξαιτίας των κυρώσεων. Η Ουκρανία έχει απαγορεύσει τις εξαγωγές για να διασφαλίσει ότι θα έχει τις απαιτούμενες προμήθειες κατά τη διάρκεια του πολέμου. Αποτέλεσμα είναι ότι δεκάδες φτωχές χώρες που εξαρτώνται από τα σιτηρά της Ρωσίας και της Ουκρανίας θα αντιμετωπίσουν μεγάλο πρόβλημα. Επίσης, όσο συνεχίζεται ο πόλεμος τόσο κινδυνεύουν και οι επόμενες σοδειές.
Απόλυτα χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Αιγύπτου. Το Κάιρο είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας σιτηρών στον κόσμο, ενώ το 80% το προμηθεύεται από Ουκρανία και Ρωσία. Στη χώρα που περίπου τα 2/3 του πληθυσμού τρώνε ψωμί με επιδότηση, ο πρόεδρος Αλ Σίσι αποφάσισε να βάλει πλαφόν στις τιμές για να προλάβει την κοινωνική αναταραχή και προσέφυγε στο ΔΝΤ για να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση. Το ΔΝΤ αναφέρει στην ανακοίνωσή του: «Το ραγδαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον και οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία εγείρουν σημαντικές προκλήσεις για χώρες ανά την υφήλιο, όπως η Αίγυπτος».
