Η πανδημία στάθηκε ικανή να οδηγήσει τους Έλληνες καταθέτες σε… αναγκαστική αποταμίευση, ξεπερνώντας κίνητρα δεκαετιών από το τραπεζικό σύστημα παράλληλα με μια προσπάθεια εδραίωσης αποταμιευτικής συνείδησης, από τα χρόνια του σχολείου και από τον παραδοσιακό κουμπαρά του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου.
Σε εντελώς διαφορετικό mood από την δεκαετή, πρόσφατη οικονομική κρίση που οδήγησε σε ύφεση την ελληνική οικονομία, η κρίση της πανδημίας, είχε ως αποτέλεσμα τα ελληνικά νοικοκυριά να μαζεύουν χρήματα, αφού λόγω lockdown δαπανούσαν μόνο για είδη πρώτης ανάγκης και τα χρήματα αυτά να τα εμπιστεύονται στη συνέχεια στις τράπεζες, από όπου και στοιχειοθετείται η καταγραφή νέας αύξησης καταθέσεων.
Στην παρούσα κρίση, δεν υπάρχει ο φόβος χρεωκοπίας, που έκανε τα τελευταία δέκα χρόνια τον Έλληνα καταθέτη να σηκώνει ό,τι έχει και δεν έχει από τις τράπεζες – δημιουργώντας ασυνείδητα ένα από τα μεγαλύτερα τότε προβλήματα στην αγορά, την απουσία ρευστότητας- κλείνοντάς τα προστατευτικά σε στρώματα και κιούπια.
Οι εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος
Τώρα που δεν τίθεται θέμα εμπιστοσύνης προς τις τράπεζες, η αύξηση διαθεσίμων είναι ορατή στους τραπεζικούς λογαριασμούς και η θετική επιρροή της πανδημίας, εμφανέστατη. Οι οικονομολόγοι των τραπεζών, με προεξέχουσα την ίδια την Τράπεζα της Ελλάδος, εκτιμούν ότι η αύξηση αυτή θα ανοίξει το δρόμο για αύξηση της κατανάλωσης και για άνθιση των επενδύσεων.
Μία άλλη παράμετρος όμως που μπορεί να αποτελέσει συνέπεια της αύξησης αυτής, είναι η πιθανή βελτίωση στη διαχείριση κόκκινων δανείων, καθώς ένα τμήμα των καταθέσεων μπορεί να κατευθυνθεί στην… εξόφληση οφειλών.
Όπως αναφέρεται σχετικά στην ‘Έκθεση Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, «η εξ ανάγκης άνοδος των καταθέσεων, φαινόμενο που δεν παρουσιάστηκε στην προηγούμενη οικονομική κρίση, θα συνεχίσει να υφίσταται μέχρι να εμβολιαστεί σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού, ώστε να αρθούν πλήρως τα μέτρα περιορισμού της οικονομικής δραστηριότητας και να βελτιωθεί η χρηματοοικονομική ανθεκτικότητα των νοικοκυριών.
Αυτό αναμένεται να τροφοδοτήσει σημαντικό μέρος της ανάκαμψης της οικονομίας, μέσω της ενίσχυσης των καταναλωτικών και επενδυτικών δαπανών, μόλις υποχωρήσει η εν εξελίξει πανδημία.
Τέλος, μέρος της αύξησης των καταθέσεων ενδεχομένως θα κατευθυνθεί και στην αποπληρωμή των υποχρεώσεων των νοικοκυριών, όταν αρθεί η αναστολή πληρωμών των ευάλωτων νοικοκυριών προς το Δημόσιο και τις τράπεζες».
Η συνέπεια της πανδημίας στις καταθέσεις με αριθμούς
Σύμφωνα πάντα με την Έκθεση του Διοικητή, «η πανδημία επέφερε, πέρα από μεταβολές στην αξία του Χρηματοοικονομικού Πλούτου (ΧΠ), και ανασύνθεση του χαρτοφυλακίου των νοικοκυριών υπέρ περιουσιακών στοιχείων χαμηλότερης απόδοσης αλλά ασφαλέστερων και πιο άμεσα ρευστοποιήσιμων (όπως π.χ. καταθέσεις) εις βάρος των μετοχών.
Έτσι, το γ΄ τρίμηνο του 2020 συγκριτικά με το τέλος του 2019, παρατηρείται αύξηση του μεριδίου των καταθέσεων στο 55,7% από 51,1% και αντίστοιχα μείωση του μεριδίου των μετοχών στο 23,8% από 29,9% του ενεργητικού .
Διαχρονικά, αλλά και πιο πρόσφατα, το μεγαλύτερο μέρος του ΧΠ των ελληνικών νοικοκυριών εξακολουθεί να συνίσταται σε καταθέσεις, γεγονός που τους προσδίδει πλεονέκτημα και ευελιξία στην αντιμετώπιση οικονομικών δυσχερειών. Υπό το πρίσμα της τρέχουσας συγκυρίας, αυτός ο πιο άμεσα ρευστοποιήσιμος πλούτος των νοικοκυριών λειτουργεί ως «δίχτυ ασφαλείας» έναντι απωλειών στο εισόδημα.
Από την έναρξη της πανδημίας έως και το γ΄ τρίμηνο του 2020, το ύψος των χρηματοοικονομικών επενδύσεων των νοικοκυριών ανήλθε σε 4,9 δις. ευρώ, εκ των οποίων 3,5 δισ. ευρώ αφορούσαν καταθέσεις, 1,4 δισ. ευρώ λοιπούς λογαριασμούς, 628 εκατ. ευρώ μετοχές και 163 εκατ. ευρώ τεχνικά ασφαλιστικά αποθεματικά.
