Με μια απλή κίνηση, γυρίζοντας τον διακόπτη του φυσικού αερίου, που θα σημάνει τη διακοπή των ροών προς την Ευρώπη, η Ρωσία μπορεί να εγκλωβίσει τις ευρωπαϊκές αγορές σε μια μακρά περίοδο βαθιάς κρίσης, που δεν θα θυμίζει σε τίποτα τα όσα συνέβησαν κατά την πανδημία, την κρίση χρέους της ευρωζώνης ή την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Στην πανδημία, όλες οι αξίες κατέρρευσαν μέσασε λίγες ώρες, αλλά ανέκαμψαν μέσα σε κάποιες εβδομάδες, για να φτάσουν πολύ σύντομα σε νέα ιστορικά υψηλά. Στην κρίση χρέους το πρόβλημα ήταν πιο δομικό και χρειάστηκε η παρέμβαση της ΕΚΤ, ενώ μετά την πτώχευση της Lehman Brothers, οι αγορές απόλαυσαν τη μεγαλύτερη διοχέτευση ρευστότητας στην Ιστορία για να αντιμετωπιστεί το τραπεζικό ντόμινο.
Σήμερα, οι συνθήκες είναι διαφορετικές. Αν κλείσει η Μόσχα τον διακόπτη, οι μετοχές θα εισέλθουν σε τροχιά μόνιμης πτώσης, οι αποδόσεις των ομολόγων θα εκτιναχθούν σε μη βιώσιμα επίπεδα και το ευρώ θα παραμείνει σε πορεία επικίνδυνης αποδυνάμωσης. Η εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων Lazard εκτιμά ότι ο κίνδυνος της ύφεσης δεν είναι άμεσος, όμως έως έναν βαθμό οι ευρωπαϊκές μετοχές τον έχουν προεξοφλήσει. Στο δεύτερο εξάμηνο του έτους, η πορεία των αγορών θα εξαρτηθεί από τη διελκυστίνδα μεταξύ των αποτιμήσεων και των γεωπολιτικών και μακροοικονομικών εξελίξεων.
Παρ’ όλα αυτά, στη Γερμανία παράγοντες της βιομηχανίας προειδοποιούν για λουκέτα σε ολόκληρους κλάδους, ανησυχίες που επιβεβαιώνονται από τον δείκτη οικονομικών συνθηκών ZEW. Ο σημαντικός για τη γερμανική οικονομία δείκτης υποχώρησε στο σκέλος των προσδοκιών εξαμήνου κατά 25,8 μονάδες, στο -53,8, επίπεδο χαμηλότερο ακόμα και από την πανδημία, όταν είχε καταρρεύσει στο -49,5.
Τρενάκι του τρόμου
Όταν γερμανικοί ενεργειακοί και βιομηχανικοί κολοσσοί, εισηγμένοι στο χρηματιστήριο, κορυφαίες ιταλικές βιομηχανίες, που δανείζονται διαρκώς από τις αγορές και πολυεθνικές που διαθέτουν τεράστια χρέη αναγκαστούν να μειώσουν την παραγωγή ή ακόμα και να κλείσουν για κάποιο διάστημα, καθίσταται σαφές ότι η ευρωπαϊκή αγορά απειλείται με ένα ντόμινο που μπορεί να λάβει διαστάσεις «κραχ».
Αυτός είναι ο λόγος που όχι μόνο τα ευρωπαϊκά, αλλά και τα παγκόσμια χρηματιστήρια μοιάζουν τελευταία με… τρενάκι του τρόμου, με μετοχές, ομόλογα και εμπορεύματα να χορεύουν στον ρυθμό των γεωπολιτικών εξελίξεων και του πληθωρισμού. Μετά το χειρότερο εξάμηνο των τελευταίων 50 ετών, οι ευρωπαϊκές κυρίως αγορές βρίσκονται εγκλωβισμένες σε ένα «νέφος» ενεργειακών απειλών, με επίκεντρο το φυσικό αέριο.
Για τα ομόλογα, η Lazard επισημαίνει ότι τα επόμενα χρόνια αναμένεται να είναι δύσκολα για τις επενδύσεις σταθερού εισοδήματος, δεδομένης της πρόθεσης των κεντρικών τραπεζών να προχωρήσουν σε σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής. Τονίζει, επίσης, ότι
σήμερα τα κρατικά ομόλογα δεν προσφέρουν καμία προστασία έναντι του πληθωρισμού, από τη στιγμή, που οι πραγματικές αποδόσεις είναι αρνητικές. Αντιθέτως, τα εταιρικά ομόλογα υψηλών αποδόσεων προσφέρουν περισσότερη προστασία.
Εν κατακλείδι, οι επενδυτές καλούνται να απαντήσουν σε ένα κρίσιμο ερώτημα πριν αποφασίσουν να τοποθετηθούν αναζητώντας ευκαιρίες ή να τηρήσουν στάση αναμονής και να παίξουν άμυνα: Ποια θα είναι η έκβαση της διελκυστίνδας Ρωσίας-Δύσης και, κατ’ επέκταση, πόσο μακριά θα φτάσει ο Πούτιν με τις απειλές του και για πόσο θα συνεχιστούν οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας;
Πλήρης ισοτιμία
Για πολλοστή φορά την τελευταία δεκαετία στο επίκεντρο της συζήτησης βρίσκεται το ευρώ, για την αστάθεια που εμφανίζει, αλλά και την αδυναμία του να αντιμετωπίσει τις αγορές, όταν αυτές «επιτίθενται» στα κρατικά ομόλογα των υπερχρεωμένων κρατών-μελών της περιφέρειας και κυρίως της Ελλάδας και της Ιταλίας.
Έπειτα από 20 χρόνια το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα επανήλθε την περασμένη Τρίτη στην πλήρη ισοτιμία με το δολάριο, όταν το 2008 είχε ξεπεράσει ακόμα και το επίπεδο των 1,57δολαρίων.Κυκλο-φορούν πολλές εκτιμήσεις και παράλληλα, εκφράζονται ανησυχίες για τα χαρακτηριστικά του εν λόγω εργαλείου και την αποτελεσματικότητά του. Το πιθανότερο σενάριο είναι η Κριστίν Λαγκάρντ να ανακοινώσει ένα εργαλείο που θα λειτουργεί ως «μπάλωμα» στο δαιδαλώδες πλαίσιο του ευρώ, αδυνατώντας να δώσει λύσεις στα προβλήματα του κοινού νομίσματος ή να αντιμετωπίζει μόνιμα τον κίνδυνο κατακερματισμού.
Ίσως η πιο ασφαλής πρόβλεψη που μπορεί να γίνει είναι ότι κάποια στιγμή στο μέλλον οι αγορές θα ποντάρουν ξανά έναντι του ευρώ. Αυτός είναι και ο λόγος, που κάθε φορά, που σημειώνεται κάποια μικρή ή μεγαλύτερη οικονομική ή πολιτική αναταραχή, όπως το 2015 στην Ελλάδα και το 2018 στην Ιταλία, οι επενδυτές δεν διστάζουν να…τα βάλουν με το ευρώ.
