Τεράστια πρόκληση θεωρείται από φορείς της αγοράς ακινήτων, η επιχειρούμενη ψηφιοποίηση της διαδικασίας αγοραπωλησιών ακινήτων, η οποία σήμερα απαιτεί από δύο έως κι έξι μήνες για να ολοκληρωθεί, ταλαιπωρώντας τους συναλλασσόμενους και προκαλώντας ακόμα και ακυρώσεις συμφωνιών εκατομμυρίων ευρώ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα ταμεία του δημοσίου. Μάλιστα, όπως σημειώνουν στελέχη του κλάδου, το γεγονός ότι συνεχώς εισάγονται νέες διαδικασίες, ρυθμίσεις και έγγραφα για την ολοκλήρωσης μιας μεταβίβασης ακινήτου, συνεπάγεται συνεχείς αναβολές στην μετάβαση στη νέα αυτή ψηφιακή εποχή.
Η ψηφιακή μεταβίβαση ακινήτων
Όπως ανέφερε χθες, ο κ. Γιώργος Γεωργαντάς, υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, μιλώντας στο ραδιόφωνο του ΑΠΕ-ΜΠΕ, στόχος της κυβέρνησης είναι μέχρι τον Σεπτέμβριο να είναι εφικτή η μεταβίβαση ακινήτων με ψηφιακό τρόπο, με τα σχετικά έγγραφα να συγκεντρώνονται με ψηφιακό τρόπο, στο γραφείο του συμβολαιογράφου, ο οποίος θα έχει και τον ρόλο του συντονιστή της σχετικής διαδικασίας. Ωστόσο, σύμφωνα με εκπροσώπους των μεσιτών και των ιδιοκτητών ακινήτων, βασικό ζήτημα είναι ο ίδιος ο αριθμός των απαιτούμενων εγγράφων και η πολυπλοκότητα της όλης διαδικασίας αγοραπωλησίας.
Όπως ομολόγησε και ο κ. Γεωργαντάς, «για να ολοκληρωθεί μια μεταβίβαση ακινήτου χρειάζονται κατά μέσο όρο 17 διαφορετικά έγγραφα και πιστοποιητικά, ή 11 για κάποιες κατηγορίες ακινήτων και κάποια ακόμα βήματα, έως ότου γίνει μια αγοραπωλησίας, τη στιγμή που σε παγκόσμιο επίπεδο, το σχετικό νούμερο δεν ξεπερνά τα 4,7 έγγραφα κατά μέσο όρο».
Αντί λοιπόν να χρειαζόμαστε τόσα έγγραφα, γιατί δεν μειώνουμε τον αριθμό τους, ώστε να πάψει να αποτελεί εστία ταλαιπωρίας για τον πολίτη η μεταβίβαση ακινήτου, ή ακόμα και η γονική παροχή, η δωρεά και η κληρονομιά, οι οποίες επίσης απαιτούν έναν τεράστιο όγκο εγγράφων για να ολοκληρωθούν; Αυτήν την απορία εκφράζουν στελέχη της κτηματαγοράς, ιδίως από τη στιγμή που προστέθηκε μια σειρά νέων εγγράφων κατά την διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας; Το ενεργειακό πιστοποιητικό, η βεβαίωση μηχανικού περί μη ύπαρξης αυθαιρεσίας, η βεβαίωση καταβολής ΤΑΠ κι ΕΝΦΙΑ, είναι ορισμένες από τις απαιτήσεις που έχουν προστεθεί. Παρότι, πρόκειται για σωστές κινήσεις, καθώς μέσω αυτών παρέχεται και μια επιπλέον εγγύηση στον αγοραστή, εντούτοις, πολλοί διερωτώνται πώς γίνονται πωλήσεις κατοικιών πριν το 2010; «Τότε δεν υπήρχε δηλαδή ασφάλεια δικαίου;», αναρωτιούνται χαρακτηριστικά.
Αυτό που σημειώνουν στελέχη της αγοράς είναι ότι ουσιαστικά, η απουσία ελέγχων και η αδυναμία της Πολιτείας να εξασφαλίσει την ορθή λειτουργία της αγοράς ακινήτων, είχε ως αποτέλεσμα να μεταφερθεί όλη αυτή η διαδικασία στο στάδιο της αγοραπωλησίας. Όταν δηλαδή πωλείται ένα ακίνητο, καλείται να γίνει ο έλεγχος (φορολογικός, πολεοδομικός κτλ.), που δεν έγινε (ή έγινε πλημμελώς) όλα τα προηγούμενα χρόνια. Αυτός είναι και κύριος λόγος του αυξημένου όγκου της γραφειοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτό, στην κτηματαγορά τονίζουν ότι η βέλτιστη λύση θα ήταν να δημιουργηθεί ένα λειτουργικό σύστημα ψηφιακής διασύνδεσης όλων των επιμέρους υπηρεσιών του δημοσίου, ώστε η συγκέντρωση των σχετικών εγγράφων και πιστοποιητικών να διενεργείται εσωτερικά και να μην ζητείται από τον πολίτη να τρέξει ο ίδιος για την έκδοση των απαιτούμενων εγγράφων.
Ταυτότητα κτιρίου
Εν τω μεταξύ, νέες καθυστερήσεις είναι πιθανό να προκύψουν από την επιχειρούμενη εισαγωγή του θεσμού της Ταυτότητας Κτιρίου, η οποία θα πρέπει να ξεκινήσει να εφαρμόζεται υποχρεωτικά σε όλες τις αγοραπωλησίες ακινήτων από την 1η Ιουλίου. Ήδη έχει δοθεί μια πρώτη παράταση και φορείς, όπως η ΠΟΜΙΔΑ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων), ζητούν να υπάρξει και νέα παράταση κατά τουλάχιστον έξι ακόμα μήνες, δηλαδή μέχρι το τέλος του 2021. Αυτή έγινε μέσω της παράτασης της ισχύος βεβαίωσης μηχανικού, που χορηγείται στο πλαίσιο μιας αγοραπωλησίας. Δηλαδή, έχει επιτραπεί σε όσους ενδιαφερόμενους πωλητές έχουν το σχετικό έγγραφο, να μπορούν να ολοκληρώνουν την μεταβίβαση, αξιοποιώντας το εν λόγω χαρτί και όχι να συστήνουν Ταυτότητα Κτιρίου.
Η τελευταία αποτελεί ουσιαστικά έναν ηλεκτρονικό φάκελο, εντός του οποίου συγκεντρώνονται όλα τα απαιτούμενα έγγραφα για την αγοραπωλησία ενός ακινήτου, αλλά και ορισμένα ακόμα, όπως για παράδειγμα η μελέτη στατικής επάρκειας ακόμα και για μια αυτοτελή διηρημένη ιδιοκτησία. Πρόκειται για μια προβληματική διάταξη, όχι τόσο για τα πιο σύγχρονα ακίνητα, αλλά κυρίως για όσα κατασκευάστηκαν κατά τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες (π.χ. 1950 και 1960), ή και προπολεμικά, όπου η εύρεση της σχετικής μελέτης είναι σχεδόν αδύνατη. Επίσης, απαιτείται αντίγραφο της οικοδομικής άδειας, που επίσης είναι συχνά δυσεύρετη σε κάποιες πολεοδομίες.
Με δεδομένο λοιπόν ότι η Ταυτότητα Κτιρίου είναι μια «νέα και αδοκίμαστη διαδικασία», αλλά κι επειδή επίκειται η εφαρμογή νέων τιμών ζώνης σε όλη την χώρα από τις αρχές του 2021, η ΠΟΜΙΔΑ προτείνει την ανάλογη παράταση και της υποχρεωτικότητας της Ταυτότητας Κτιρίου, ώστε να μπορέσουν οι ενδιαφερόμενοι πολίτες να αξιοποιήσουν το μεσοδιάστημα μέχρι το τέλος του έτους και να μεταβιβάσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία χωρίς να επιβαρυνθούν περισσότερο από τις αυξημένες τιμές ζώνες που θα ισχύουν από τις αρχές του 2022.
